OLFACTORISCHE HOLOGRAMMEN
Jaar van lancering: 2017
Laatst aangepast: 21/08/18
Neus: Dorothée Piot, Karine Vinchon-Spehner (Woman)
Neus: Annick Menardo (Man)
Ik zat te grabbelen in mijn ‘geurenton’ – verzamelplaats van proefjes – voor een nieuwe recensie en trok Figment Man. Wel zo makkelijk: ook Figment Womanerbij gepakt. Eerste waarschuwing: don’t be fooled by the name. Want de geur heeft dus niets, maar dan ook niets met vijg te maken (wat op zichzelf wel leuk geweest zou zijn). De ongebruikelijke/originele naam – had er nog nooit van gehoord – betekent: sprookje, bedenksel, hersenspinsel, fabel(tje), verzinsel, inventie, fictie en verdichting.
Dit wordt gecombineerd met een ver voor de meeste stervelingen onder ons onbereikbare vakantiebestemming: koninkrijk Bhutan. Door de gelukkigen onder ons die er ooit mochten verpozen omschreven als de naam van de geur. Creative director Christopher Chong ziet het duo als ‘an expression of the Bhutan of my imagination. Neither fantasy nor reality, it is an olfactory hologram’.
Tuurlijk. Zet dat maar eens om in een geur! Onbegonnen werk. En waarom denk ik tegelijkertijd – ‘zal wel!’ Iets wat mij in het begin van mijn landelijk bovengemiddelde parfumbelangstelling nooit voortkwam. Sterker, ik kon ‘ooit’ ontroerd raken wanneer een parfumhuis een ‘ver weg’-geur lanceerde – Fidji (1966) van Guy Laroche. Zelfs nog wanneer een ontsnappingsparfum wordt hergelanceerd zoals Sous le Vent (1933) van Guerlain. Nu komt het voor mij als ongeloofwaardig over, in de zin van dat bijna iedereen parfum nog steeds als een ‘figment’ verkoopt. Cliché dus. Verzin eens wat anders! Gebeurt natuurlijk wel, alleen op zeer kleine schaal.
Heb jij dat nu ook? Bijna ontroerend zijn als een blogger een geur analyseert als betrof het een retroperspectief van een belangrijk kunstenaar. Pagina, na pagina worden de indrukken en observaties gedeeld. Maar hoe meer hij/zij zich erin verdiept des te meer bij mij het figment-gevoel verdwijnt – nog iets aan de verbeelding overlaten bij de lezer wordt gekaapt door kille analyse. Voorbeeld: www.kafkaesque.com. Besteedt meer dan #pak’mbeet 4000 woorden aan Figment Woman en Figment Man. Moet je toch een echte vakidioot zijn. Ik ben dat in ieder geval niet meer.
WAT FIGMENT IK EIGENLIJK?
Is het dat ik een man ben dat ik Figment Man lekkerder/interessanter vindt, ondanks het feit dat Figment Woman gedreven wordt door tuberoos (toch wel een van mijn favo ingrediënten). Grappig, interessant, boeiend of hoe je het ook noemen wilt, in Figment Man meen ik het fetish-ingrediënt van Amouage – wierook – te herkennen, maar die schittert door afwezigheid.
Letterlijk een prikkelende opening. Lekker groenig (varenachtig, citroenachtig in een halo van roze peper). En dan, en dan, nog lekkerder: een vies, een stinkachtige noot die doet denken aan civet gecombineerd met aardse, minerale en kalkachtige noten. Goed gedaan. Voor mij nu een ‘vereiste’ hoe een goede geur moet ruiken. En tegelijkertijd iets zachts, vloeiends – sandelhout dus en verdomd, ik detecteer het, de in dit geval stroeve houtachtige noot van vetiver.
De ‘stink-noot’ uit het hart, wordt in de basis versterkt door cistum labdanum. Denk aarde, denk recente bosbranden. In a way doet de geur me denken aan Bracken Man (2016). Dezelfde stugheid, het idee van iets ruws en ongekunsteld vangen in een ‘gekunstelde’, samengestelde geur. Alleen de afronding is nogal tam en mat, nikseg.
Dan Figment Woman. Ik word bijna gek van de zogenaamde ‘gefragmenteerde tuberoosgeuren’. Stella McCartney heeft er een. Reminiscence heeft er een. Gucci heeft er een. Miu Miu volgt binnenkort. Wat doet deze variant? Is heel simpel: minder naar tuberoos ruiken. Eerder het boterachtige, melkachtige gevoel versterken in plaats van het overweldigende bloemeneffect. Natuuurlijk – bijna verplicht – wordt ze begeleid door gardenia en ook nog veel andere witte bloemen: sambacjasmijn, oranjebloesem en ylang-ylang. En helemaal hip: de toevoeging van saffraan, gecombineerd met peper.
Alleen ervaar ik beide slechts un petit peu. Figment Woman presenteert zich als een getemperde tuberoos. Ik associeer het enigszins met Gabrielle (2017) van Chanel. Ook opgebouwd rondom witte bloemen, maar de ware kracht die ze samen kunnen oproepen – nee dat dan weer niet. Eerder clean, dan gevaarlijk. Dat ‘accepteer’ ik wel van masstige-geuren, niet van een huis dat zich duidelijk neerzet als niche en verondersteld überchic.
De afronding vind ik het meest verrassend. Lekker droog, stug en verlaten, tot leven gewekt door iris, papyrus, patchoeli en wierook maar minder heftig dan Figment Man. Maar ook hier: clean en safe.
Opvallend: in de drydown lijken Figment Man en Figment Woman te synchroniseren. Met andere ingrediënten eenzelfde soort van milky-earthy-gevoel. Alleen te ‘verzorgd’ en te geraffineerd (in de zin van dat alle ingrediënten door een safe wasprogramma zijn gehaald). In plaats van de kracht van de natuur te onderstrepen, is het eerder een synthetische-cleane kijk op puur natuur-ingrediënten.
Is de parfumwereld aan het doordraaien? Kun je een boom over opzetten of misschien wel zelfs een seminar/congres aan wijden met internationale sprekers die vanuit verschillende invalshoeken een positief toekomstperspectiefgericht licht laten schijnen, dan wel een aanzwellende, onheilspellende onweersbui laten plenzen over de toehoorders. En alles wat zich daar aan meningen tussen beweegt.
Als extraatje een très plastique armband-broche-combi die je om je pols kunt hangen of op je trui kunt spelden die je normaliter op de kermis bij de schiettent als troostprijs krijgt. Het accessoire is trouwens van een beledigende shitkwaliteit, na een paar keer ‘spelen’ begaf een, van de twee armbanden het al. Bevestigd wederom mijn vooroordeel over dit soort gratis cadeautjes bij geuren. Niet doen. Is voor mij hetzelfde dat je bij de slager gratis bearnaisesaus krijgt bij je gekochte chateaubriand. Laat maar. Gratis bestaat niet. Leuker zo het zijn wanneer het vice versa gebeurde.
Als ik goed heb geteld heeft Bond No 9 – anno 2003 – 129 geuren in zijn collectie. Ja, ik heb echt tde ijd niet, en zelfs als ik die had, om me in alle te verdiepen. Grote kans dat er een tussen zit die écht beantwoordt aan mijn voorkeur. Trouwens, ik heb geen olfactorische voorstelling van dit gedeelte van Central Park en of die anders ruikt, zou moeten ruiken dan het oostelijke of welk gedeelte van New Yorks groene long dan ook.
Beetje overdreven gesteld: zonder eau de colognes (of is het nu eaux de cologne in het Nederlands taalgebied?) kom ik de zinderende hitte van nu niet door. Trouwens ook tijdens lauwe zomers bewijzen ze me een goede dienst. Op strategische plekken staan ze in mijn tot woning omgebouwde Saksische boerderij in Drenthe klaar als ik behoefte heb aan instant-verfrissing.
Normaliter wanneer ik een geur als siroop omschrijf, bedoel ik dat negatief. Toch komt die gedachte bij Cologne Extra Vieilleook direct naar boven borrelen, maar dàn heerlijk fris zoals luchtbellen in een glas zich een weg naar de oppervlakte banen, wanneer ze worden overgoten door ijs en water.
Het voordeel van in een parfumerie werken (or any kind of shop) tijdens tropische weersomstandigheden: #tishierlekkerkoel. Tenminste als je baas zo aardig is om voor perfecte klimatologische omstandigheden te zorgen. Ik ben te lui nu een aantal parfumerieën langs te gaan voor een check. Toeval wil dat ik vorige week een Hoogeveenes Mooi-parfumerie binnenliep. Ik werd op de drempel al door een verkoopster aangesproken of ik geholpen kon worden. Wat een treurigheid, nee dus niet echt, en ging verder.
Er zijn inmiddels miljoenen vrouwen geweest die direct sì zeiden. Het cliché rood + passie = that’s amore, wordt, moet gezegd, stijlvol gedaan. En ik heb een zwak voor de ambassadrice. Maar ik ben wel benieuwd hoeveel uren nodig waren om Cate Blanchett serieus op de foto te krijgen. Want ‘haar kennende’, begint ze spontaan te lachen bij het horen van de diepere gedachten die ten grondslag liggen aan de vijfde flanker van Sì.
In Nederland leeft het niet echt, of beter gezegd is het nog niet zichtbaar: luxe die eraf vanaf spat, blingbling in überdrive trots getoond. Waar ze er geen moeite mee hebben: Amerika, Arabië en Azië. De redenen zijn meestal hetzelfde: ze hebben er keihard voor gewerkt en/of geluk gehad op de beurs en/of in het casino en/of weet ik wat niet al. Op parfumgebied is het daar dus ook hoe duurder hoe beter. Geldt natuurlijk alleen voor de oude en nieuwe elite en de social wannabe’s/climbers. Want de ‘deplorables’die ervoor zorgden dat de man die niets maar dan ook niets met deze laagopgeleiden – gemeen – heeft, de 45stepresident van de Verenigde Staten werd.
De verantwoording: ‘Na drie jaar intensief onderzoek en exclusieve selecteren van materialen lanceerde Xerjoff Oud Stars op de Esxence Milan Exibition 2012, bestaande uit zes parfums gebaseerd op de XJ Shooting Stars-lijn uit 2005’. Zal wel niet: ‘Uitgevoerd volgens de Arabische parfumtraditie en geïntegreerd met de luxe stijl en creativiteit van Xerjoff, is de collectie gemaakt met – lijkt me nogal logisch dus waarom vermelden – prestigieuze distillaties van puur oud uit de plantages van Laos, India en Borneo’.
Volgens mij kun je nu in de parfumerie een kanon afschieten, of een voetbal. Want daar is nu wel het laatste waaraan je denkt. Toch? ‘Tis nog lang niet voorbij die mooie zomer die begon zowat in mei, ha je dacht dat er…’ En ander dingetje: WK in Rusland. Ik kijk zelf bijna naar elke wedstrijd, en dat wil wat zeggen. Of zou het komen omdat Nederland niet meedoet en ik helemaal meeleef met De Rode Duivels. Ik heb elf jaar in Brussel gewoond. Dat doet wat met je.
Het overkomt me af en toe dat ik bij het spuiten van een geur op mijn (meestal) linkerpols, ik spontaan begin te ‘niche’-niezen: is meestal een kwestie van de frisse, knetterende opening. In Subversif een uitbarsting van in vijg en zwarte bes gekapseld bergamot met een frisgroen, zoet-wrang effect tot gevolg. Met andere woorden: de toon wordt gezet van dit oosterse georiënteerde parfum.
‘Heeft u dat nou ook?’ Dit is geen cabaretconference by the way, maar hoe meer ik me in de huidige tsunami van nieuwe geuren verdiept, hoe treuriger mij om het hart wordt. ‘Heeft u dat nou ook?’ Wat mij vooral stoort, irriteert en in me gedachten doet meppen naar deze en gene: de über-storytelling die een doorsneegeur – geleverd door zowel überniche-, niche en massniche-huizen – moet goedpraten.
Ik heb onlangs op de burelen van Coty New York de eerste lijn gezien – onder een loodzwaar embargo, bijna op straffe des doods – die van a tot z is geconcipieerd door Alessandro Michele. Ik gebruik bewust een minder courante omschrijving omdat bedacht of ontwikkeld, zijn idee geen recht doet. Een miniscule tip van de sluier gevat in één zin: how retro-vintage can you get! Nog een hint: ga heel, heel, heel ver terug in de tijd.
WAT GORGEOUS GARDENIA IK NOU EIGENLIJK?
Veel parfumhuizen laten er zich graag op voorstaan dat ze betrokken zijn bij de maatschappij en lanceren om de zoveel tijd een – weer – nieuw social commitment-initiatief. Waarom eigenlijk? Om hun basisprincipe – veel winst maken – in een schoner, meer ‘verantwoord’ daglicht te plaatsen? Om iets terug te doen? Om ‘de wil van het volk’ dat steeds meer caring & sharing verwacht van bedrijven?
Zoals de zoon van zijn tuinman. Die had hij een paar maanden geleden voor bewezen diensten Thierry Muglers 
Zoals eerder vermeld volg ik 
Hoe verder ervan verwijderd hoe lichter, poederiger, transparanter en easier to wear geuren over het algemeen zijn geworden. Exemplarisch: vergelijk de irisgeur van Prada (2010) met die van Tiffany & Co (2017), beide gemaakt door Daniela Andries. Het lijkt alsof de laatste een mist van de eerste is. Alles eigen aan iris – van koel, aards, fris tot poederig, bloemig, zonnig – is verdwenen in een verfijnde, omhullende, niet opdringerige en prettig-poederig gestemde muskgeur die richting chique shampoo golft.
Ik ben dus bezig met een artikel over hoe geuren worden gepromoot en verkocht in de Verenigde Staten. Om precies te zijn: New York. Terwijl hiermee bezig, zat een ergernis me constant lastig te vallen in mijn achterhoofd. Een ergernis die in a way voor mij het faillissement van designergeuren illustreert. En wel de nieuwste van Carolina Herrera. Ik heb begrepen dat de ontwerpster nu definitief afscheid van haar huis heeft genomen. Had ze voor mij al eerder mogen doen, en wel op het moment dat haar facelift haar geheel ongeloofwaardig maakte.
Good Girl heet dus de meest recente geur van Herrera. Wat een armoe, wat een lelijkheid, wat een ‘marketing-über-geur’-aanpak. Geen kennismaking waard. De flacon verwacht je eerder in een winkel gelijk de 1-euroshop of Tati in Parijs (waar de marketinglui van Paco Rabanne volgens mij ook inspiratie opdeden voor Invictus).
Het fijne, of het domme zoals je wil, aan clichés: ze kloppen, bevestigen iets van wat je al vermoedde of wist. Zo’n lekkere wat geuren betreft: zon in een flacon. Rijmt ook nog eens. Wordt de laatste jaren volgens mij voornamelijk gebruikt als mensen een glas net ingeschonken rosé voor zich zien – ik ettelijke het afgelopen weekend. Zon in een andere flacon: zeker de nieuwe Blu Mediterraneo. Een aantal recente olfactorische uitstapjes langs de eilanden en de Italiaanse kustlijn van Acqua di Parma zijn aan me voorbijgegaan, maar met Chinotto di Liguria zit ik er weer middenin.
Laatste bevestigt maar weer eens dat in de parfumwereld gourmand nog steeds een van de grootste inspiratiebronnen is. Alleen zie je nu de tendens dat merken kiezen voor ‘gourmand light’. En kun je je bij sommige geuren afvragen of de link echt wel nodig is en of die zonder een bijzonder ‘niche-ingrediënt’ anders geroken zou hebben. Dat geldt dus ook voor Chinotto di Liguria.
Bij Sylvia Witteman denk ik geurtechnisch aan twee dingen. Haar ooit voor mij en vele andere landgenoten nog steeds krenkende omschrijving van de hyacint (in haar 
De notoire RAF-terrorist Andreas Baader gebruikte Pitralon in de jaren zestig en zeventig als aftershave. Had ik wel getuige van willen zijn: hij kocht het aantoonbaar op de vlucht in een apotheek in Frankfurt en liet het later meerdere malen afleveren aan de gevangenis Stuttgart-Stammheim. Ik zeg altijd: ‘Stick to your classics’. En à la Esquire : ‘Style never goes out of date’. Leuk: in 1982 wekt Paul Breitner opzien door in het kader van het WK voetbal mee te doen aan een reclamecampagne voor Pitralon. Hij toucheerde 150.000 DM. Naar toenmalige maatstaven astronomisch. Helaas niet te vinden op Youtube. Wel op ‘oud papier’
(Groot)moeders die vandaag van hun (klein)dochter(s) Cool Water Woman (1996) cadeau krijgen, moeten heel erg gaan twijfelen aan de intenties van (klein)dochter(s)lief – of het moet toevalligerwijs haar favo fragrance zijn. Ici Paris XL loopt nu met deze geur te pronken op abri’s in de stad. Prijs: 100ml net geen € 25,00.
De plant heeft net zoals zoveel leden van de citroenfamilie zijn oorsprong in het huidige Verre Oosten – China, India, Japan – waar de vruchten worden gebruikt als luchtverfrisser en voor het parfumeren van kledij – in ieder geval beter dan wat luchtverfrissersfabrikanten op dit gebied leveren.
Let wel: voor zowel Boeddha’s hand als nachtjasmijn geldt: het wordt niet letterlijk aan de plant onttrokken. Het is eerder een toepassing van de head space-technologie of op het drukken van de juiste knoppen in het parfumlab. Niet de eerste keer trouwens: La Perla, Marc Jacobs en Dior gingen Mugler voor met respectievelijk J’aime la Nuit (2009), Blush Intense (2006) en Addict (2002).
Maar zoals Johan Cruijff zei: eluk nadeel hep sen fooordeel. Of was het nu andersom? In ieder geval: door deze Mugler-normalisering ontstaat er ruimte op de schappen van de ketenparfumerie (die geen interesse toont voor niche) voor een extreem designer/mode/couturelabel bekend bij het grote publiek vanwege hun ondraagbare kleding en ‘bijzondere kijk op het wezen van de vrouw en mode’ (noteerde de modefilosoof bij het aanschouwen al weer de derde collectie van Maison Impossible). Want Mugler, Jean Paul Gaultier en zelfs Viktor & Rolf hebben niet meer de verrassing van het nieuwe; zijn inmiddels onderdeel van de gevestigde, gezapige orde.
Marketing Sheisido Group belde Narciso Rodriguez: ‘Kunnen we zeggen dat jij dit over Narciso Rouge hebt gezegd: ‘Ik wilde de verleidelijke basis van de originele Narciso vesterken. Het is niet alleen sexy, de geur wakkert de passie aan’.’ Dit gesprek is natuurlijk denkbeeldig en het antwoord zal natuurlijk positief zijn geweest. Hij kan niet anders, maar…
Als je vandaag, morgen of any time soon omringd door een romige parfumwolk drie jonge meiden innig met elkaar verbonden ziet… grote kans dat ze de boodschap van Marc Jacobs’ sisterhood-geur Daisy Love in praktijk hebben gebracht.
Daisy Love roept de verrukking op van het kijken naar de zon die weerspiegelt in de oceaan onder een helderblauwe hemel met noten van helder gekristalliseerde bergbraambess, zonnige en toch romige madeliefjesboomblaadjes, en een warme blend van kasjmiermusk en drijfhout’.
Droomde ik nu dat ik mocht aanschuiven bij Tijd voor Max, of was het gewoon een bad trip in verband met het 75jarig bestaan van L(ucy in the)S(ky with)D(iamonds)? Oordeel zelf.
André: ‘Wanneer heb je voor het laatst een Avongeur gekocht?’ ‘Dat is leuk dat je daarnaar vraagt, want heel toevallig onlangs nog, in Hoogeveen – of all places. Om precies te zijn in Het Goed, een tweedehandswinkelketen. In een gesloten vitrinekast gevuld met dingen, objecten en parafernalia die moeten doorgaan voor duur en zeldzaam maar het niet zijn, zag ik een parfumflescollectie ‘afgestaan’ naar ik vermoed door (klein)kinderen van een net overleden very old geworden, dat wel, (groot)oma. De verkoopster vroeg of ik ze allemaal wou kopen tegen een schappelijke prijs. Maar dat vond ik way too much. Want de meeste flacons, uitgezonderd een, vielen voor mij nu toch in de categorie heftige kitsch.’ Martine: ‘Jeetje wat gaat de tijd nog snel en we zouden nog uren met je kunnen praten, maar Karin Bloemen moet ook nog een door haar net ontdekt maatschappelijk probleem onder de aandacht brengen en Willeke Alberti wil nog een niet echt door zijn familie gemiste, maar toch gevonden opa toezingen, dus dat kom je, hoop ik, in een andere aflevering met ons delen.’ Geurengoeroe: ‘Hé, wat jammer nou, want ik had naast deze geur nog een ander aspect willen belichten…’.
Geurengoeroe bedoelt maar. En die heb ik dus voor € 9,00 gekocht. In die ‘Originalfassung’ verpakt in een glazen leeuw met plastic dop. Is het kunst, is het kitsch? Ik vind het, laat ik het zo zeggen, knap gedaan. Als het geen parfumflacon was geweest, dan was het gewoon een leuk deco-dingetje voor in je interieur. Had je ook nu nog zo maar op een inspiratiepagina kunnen vinden in een interieurglossy. Maar het gaat dus om de inhoud.
Dit is de bedoeling van de oprichter Cindy Guillemant: ‘Moresque is de harmonieuze synthese tussen vorm en inhoud, tussen esthetiek en essentie. Gemaakt om de oude oosterse traditie van parfums met tijdloze Italiaanse stijl aan te kleden, is Moresque een eerbetoon aan de pracht van de Moorse kunst. Het is ook een lofzang op de verfijning van oriëntaalse parfums en de knowhow van ‘made in Italy’.’
Mijn eerste totaalimpressie blind geroken: een intens poederige geur – musk, vanille, en vooral tonkaboon – die in het begin een fris-prikkelend, zoet-kruidig accent heeft. Ik gok op steranijs. Sorry, een intens poederig parfum met ‘lichtvonken’, want het betreft een extract, waar je door de poederregen heen af en toe verschillende bloemen oplichten.
Die persberichtschrijvers op de hoofdkantoren van de luxe merken toch. Die verliezen zichzelf steeds meer in lyriek en quasi literaire omschrijvingen. Alsof ze dingen naar de Pullitzer Prijs terwijl bij – ook vluchtige – analyse slechts met één speldenprik… Die van Etro kan er ook wat van: ‘De samensmelting van landen en culturen vormt de basis voor een verrassend esthetisch parfum dat volledig trouw is aan zichzelf’. Ik bedoel: klinkt indrukwekkend maar tegelijkertijd zeg je niets. En hoe kan een parfum ‘dat nog maar net komt kijken’ trouw aan zichzelf zijn. Het is toch geen levende entiteit met een ziel die kan reflecteren?
Heel veel luxemerken associeer ik niet met sport of welke vorm van lichamelijke inspanning dan ook, behalve misschien het ‘show offen’ van je nieuw gekochte kleding. Yves Saint Laurent et sport: non, non, non. Jil Sander und Sport: nein, nein, nein. Armani e sport: no, no, no. Burberry and sport: no, no, no. Laatste had een tijdje geleden een sportduo in het assortiment: in 2009. Vervolgt met een zeer koude versie: 2010. Waarom? It’s the economy stupid!
Bij dit soort aanvullingen gaan mijn wenkbrauwen altijd omhoog: ‘Burberry fragrances are created by Francis Kurkdjian for Takasago with a specific process of maturation and maceration to enrich the quality and the signature of the scents’.
Jouw positie bij Burberry is eigenlijk uniek voor een neus. Vertel.
Het zal nog wel even duren voor Repetto een mannengeur op de markt zet, het is de vraag of het überhaupt zal gebeuren, tot die tijd kunnen jonge meisjes en vrouwen jong van hart nog meer in de wereld van ballet opgaan met Dance with Repetto.
Beetje vreemd natuurlijk om een lekkernij te associëren met een bepaalde beroepsgroep, maar de fragiele en verfijnde opbouw van een macaron – niet die van de Hema en de markt! – lijken gemaakt voor in tule gehulde danseressen op spitzen.
Tis me ook wat. Word je toch maar even met je onderscheidende, door velen gewaardeerde neus op de feiten gedrukt. Ik wou dus Guilty Absolute Pour Femme vers van de pers ruiken, ik dus Gucci mailen met vriendelijke, edoch dringende verzoek: ‘Waar blijft-ie?’ Krijg antwoord, per direct dat wel: ‘We mogen de geur alleen sturen naar een paar influencers die ‘Gucci FH’ selecteert’. Wat the f*ck betekent FH? Forgotten Hope, Full House, Future Husband, F*cking Hell of iets in de zin van ‘business and institutions?
Kreeg’m uiteindelijk begin deze week persoonlijk overhandigd. En de geur stelt niet teleur. De opening: een explosie van rood fruit. Ben zelf niet zo’n zoetekauw, maar moet gezegd: in Guilty Absolute Pour Femme is die heerlijk en dat komt omdat het effect, zoals Gucci terecht opmerkt, ‘puur, sappig en succulent’ is én je op de achtergrond al een hint ruikt van de donkere basis.
Volgens mij heeft Karl Lagerfeld schijt aan alles. Aan namen, aan reputaties, aan smaak, aan heersende opvattingen, aan zichzelf als ontwerper, aan zichzelf als persona, als cliché van de excentrieke modeontwerper. Mark my words: als na zijn overlijden – zijn leeftijd wordt nu geschat op 187 – of na zijn aftreden bij Chanel/Fendi/Karl de wel of niet geautoriseerde biografieën verschijnen, zullen die heel wat stof doen opwaaien. Smullen heet dan dan.
Als Karl Lagerfeld de verantwoording van zijn nieuwe twee geuren – zag ze toevallig voorbijkomen op internet, toch benieuwd – heeft gelezen, moet hij vervolgens na het ruiken, er het zijne van hebben gedacht en gelachen, heel hard.
Genomineerden Parfums Dames
Genomineerden Parfums Heren
Genomineerden Parfums Uniseks
Naam van de expositie: Magische Miniaturen. Ik zou miniaturen (en manuscripten) eerder omschrijven als magnifiek. Dus in de zin van fantastisch, fenomenaal, geweldig, glansrijk, grandioos, illuster, luisterrijk, oogverblindend, prachtig, schitterend, subliem, voortreffelijk. De reden: daardoor leg je meer nadruk op de werkwijze en totstandkoming in plaats van de – veronderstelde – werking. Tenminste als je magisch naar de letter interpreteert, want magische is afgeleid van magie, dus ‘de vermeende kunst van het manipuleren van de werkelijkheid met behulp van speciale objecten, spreuken en rituelen op basis van verborgen krachten’. Niet bepaald ‘ons’ christelijke erfgoed uitdragend, lijkt me.
Om een cliché te gebruiken: je komt ogen te kort. Elk middeleeuws miniatuur is eigenlijk een ‘tentoonstelling’ op zichzelf, een venster op de wereld. Sterker, slechts twee perkament vellen uit een getijdenboek (handschrift gebruikt door leken voor privédevotie) brengen je al in een andere wereld. Prachtig al die ‘zwier en zwaai’ in het aanzetten van hoofdletters, ‘encadreringen’ en de mini én minutieuze tekeningen met duizelingwekkende details die bij achteloos kijken gewoon over het hoofd worden gezien. Altijd leuk: het dagelijkse leven van toen uitgebeeld: ‘De manuscripten tonen een wereld vol bloemen, dieren en glooiende akkers. Behalve bijbelse taferelen en heiligen zijn ook afbeeldingen te vinden van dagelijkse, en minder dagelijkse activiteiten, zoals boeren op het land en hertogen tijdens de jacht’.
Elke tentoonstelling moet tegenwoordig een multi-zintuiglijke ervaring zijn. Gewoon alleen kijken en gewoon ondergaan en interpreteren is er niet meer bij. Dus ook bij Magische Miniaturen niet. Je kunt zelf manuscripten maken met plakplaatjes, stempels en nog wat andere hulpmiddelen. Tijdens mijn bezoek alleen maar uitgevoerd door – hoe omschrijf je de belangrijkste doelgroep van musea, waartoe ik inmiddels zelf ook behoor, op een leuke manier – actieve, midden in het leven staande vijftigplussers. Maar moet dat nou? Hiermee doe het je het letterlijke en figuurlijke monnikenwerk echt tekort, maak je het tot ‘een even voor de leuk’-tijdverdrijf. Of moet je als bezoeker hierdoor juist ondervinden dat het nog niet zo makkelijk is. Maar dan kun je bij elke tentoonstelling een publieksatelier inrichten waar afhankelijk van het geëxposeerde werk naar hartenlust kan worden geschilderd, gebeeldhouwd, geborduurd, geëtst, gefilmd, gemonteerd etc. etc.
Wat je niet vaak kunt in musea: bewust ruiken. Dus speciaal voor een expo gemaakte geuren. Is vaak een kwestie van het beschermen van kunstwerken tegen ‘negatieve invloeden van buitenaf’ – iets wat geurmoleculen in dit geval kunnen zijn. Daarom zitten de, naar ik aanneem, speciaal voor Magische Miniaturen gemaakte geuren in kastjes opgeslagen. Magische Miniaturen stelt de vraag ‘Hoe ruikt een miniatuur?’ Ik dacht zelf: een beetje muf, oude verf (gemaakt van, hoe hip nu, natuurlijke ingrediënten), leer, kortom alles wat je je bij oude boeken en oude bibliotheken voorstelt.
Daar stond ik in 1986 nog helemaal niet bij stil: niche. Moest als begrip op geur nog toegepast worden, stond pas in de steigers. Wie had er buiten Parijs al van Annick Goutal gehoord? Hoefde ook niet direct per se, want de klassieke leveranciers hadden allemaal nog een ‘soort van’ beroepseer. Dus vanzelfsprekende kwaliteit leveren zonder pochere borstklopperij, constante zelffelicitaties en te mooi uitgegeven persberichten die je lange tijd maar niet durfde weg te gooien.
Het is voor hem een schok. Zo kunnen parfums dus ook ruiken. Hij neemt ontslag, gaat terug naar zijn wortels (Bretagne) en koopt daar in Dinard een petite parfumerie én creëert er zijn eerste parfum Divine dat in de smaak valt ‘bij veel vrouwen die niet willen dragen wat iedereen al draagt’. Door het succes van het parfum Divine werd de naam ook de naam van het huis met een inmiddels mooi assortiment. Mooi wil zeggen: niet te veel en overzichtelijk. Zes voor haar, zes voor hem volgens de homesite
Goddelijk? Ach ja, waarom niet. Divine komt ‘zo gezellig vertrouwd’ binnen. Want klassiek in alle vezels, geen spoor van synthetische ingrediënten terwijl… Alles glijdt zo lekker in elkaar over. Als je niet oppast, verval je in clichés. Zoals: alle bloemen lijken met gelakt met goud en andere edele metalen (doet aldehyden vermoeden). Zoals: present zonder opdringerig te zijn. Zoals: ik zie een chique geklede dame voor me met gehaarlakt kapsel. En toch is de geur niet tuttig.
In het jaar dat Guerlain zijn 190 jarig jubileum viert, wordt de in 1999 gestarte Aqua Allegoria opnieuw gepresenteerd. Wil zeggen: de negen populairste van de tig in de loop van de jaren verschenen edities, worden opnieuw in het assortiment opgenomen. Eén daarvan verandert van naam: Grosselina uit 2006 heet nu Rosa Rossa.
Nieuw voor mij: volgens Guerlain speelt bergamot uit Calabrië de hoofdrol in alle Aqua Allegoria’s – nou dat klopt dus niet. In sommige variaties ruik ik ze helemaal niet en in Passiflora moet ze het opnemen tegen citroen en grapefruit. En die winnen sans problème, want de opening is behoorlijk citrus-scherp, mist de bloemige elegantie van pure bergamot.
Dus nu valt mijn oog in het Franstalige persbericht op bij een asterix: fraction de patchouli*, ik scroll naar beneden waar in het klein geschreven staat, nu Google-vertaald: ‘Chanel had 20 jaar geleden het idee patchoeli te her-distilleren om een fractie te verkrijgen die nieuwe mogelijkheden bood die nu op grote schaal wordt gebruikt in de wereld van de parfumerie’. Maar hier zeg je heel veel en tegelijkertijd heel weinig mee. Wordt hier blanke patchoeli bedoeld, de nieuwe heldere variatie zonder de kenmerkende kamfer- en aardenoot?
Kennen jullie dat? Dat je bepaalde geuren niet durft te ruiken omdat je bang dat je teleurgesteld raakt en/of bevestigd wordt in je vooroordeel? Deze tegenzin heb ik de laatste jaren vooral met nichehuizen, gezien de masstige merken (de Armani’s, de Diors, de Hugo Bosses onder ons) de moeite van het ruiken meestal niet meer waard zijn. Afgezien van hun bijdrages aan de nichesector die weliswaar ook steeds meer ‘inwisselbaarder’ worden. Voorbeeld: de nichelijn van Roberto Cavalli – word ik niet echt geil van afgaande op de namen. Nog een oudh, nog een musk, nog een roos, nog een… kun je blind ruiken.
En dan is er nog Mona di Orio. Hors concours. Het blijft bizar dat ze met een klein oeuvre (bij haar spreek je niet van werk) zo’n overall impact heeft gemaakt. In ieder geval op mij. Ik dacht na haar onverwachte overlijden: fondé 2005, fermé 2011. En dan dat over 50 jaar iemand op een rommelmarkt een flacon van haar vindt, under haar spell raakt en besluit het huis te heropenen.
Even terzijde: leuke naam als je de op de hoogte bent van de ontstaansgeschiedenis van suède en helemaal leuk gezien de herkomst van Fredrik Dalman. Het hout (patchoeli en cederhout) neem je lichtjes, bescheiden waar, maar indien weggelaten zou het suède zo van je huid wegglijden. En de musk is idem dito aanwezig, lijkt door het suède opgezogen.
Had Geurengoeroe als blog in 19018 bestaan, dan was hij very very enthousiast geweest over de ontvangst. Qua naam dan. Tuinen, die werden toen nog nauwelijks aangelegd in de parfumerie. Alleen die van Guerlain was geopend: Dans le Jardin de mon Curé (1895). Nu struikel je erover. De meeste tuinen hebben dezelfde soort entrée en er groeien en bloeien meestal dezelfde bomen, struiken en planten in dezelfde perkjes.
Kun je fruit elegant koppelen aan eikenmos? Voor echte echte chypre-liefhebbers vanzelfsprekend. Twee klassiekers: Mitsouko (1917) met zijn beroemde perziknoot, Rochas’ Femme (1945) doet het met abrikoos. Beide elegant en vol, met een warme basis die doet denken aan bos, vochtig gebladerte, ‘vies’.
Nomade moet de nieuwe pijler worden, naast Chloé Signature (2008). Iets wat met Love, Chloé (2010), See by Chloé (2013) en Love Story (2014) maar niet schijnt te lukken. Dat Nomade hier meer slaagkans mee heeft, komt doordat het qua feel, uitstraling en geur van het zoetsappige ‘love-me-forever-aime-moi-toujours’-Chloé-pad is afgestapt. Praise the lord!
Voor de geur? Omschrijving: ‘De facetten van deze bloemige, bedwelmende chypre zijn een ontmoeting tussen kracht en zachtheid in een bries van vrijheid’. Opmerking: bedwelmend is behoorlijk overdreven. Chypre eveneens. Ik weet niet wat neuzen de laatste tijd bezielt: steeds meer geuren worden zo getypeerd terwijl ze deze etikettering gewoon niet waard zijn.
En ik er maar altijd van uitgaan dat Laura Biagiotti – ken je haar nog die knitwearkoningin uit bella Italia of was ze nu de queen of cashmere? Kweetunietmeer – na Venezia (1992) en Roma (1988) wel een keer op de proppen zou komen met Milano of op zijn minst Florence (die zij natuurlijk op z’n Italiaans had geschreven gewoon omdat ‘we’ dat over het algemeen chiquer vinden). Als ze (of de marketingafdeling) slim was geweest had ze zich heel Italië geurgeografisch toegeëigend en dus getrademarket, was ze de concurrentie met hun honderden naar al die in de Middellandse ronddrijvende pittoreske eilandjes ruikende geurtjes vóór geweest.
Laura Biagiotti is een goed voorbeeld dat je het als merk met heel veel inzet max twintig jaar uithoudt. De weg naar vergetelheid/niet meer serieus worden genomen gaat nog sneller als marketing het helemaal van de oprichter overneemt – wie kent nu nog Guy Laroche, Ted(je) Lapidus. Laroche? Lapidus? Wie of eerder wat is dat inmiddels voor een nieuwe generatie.
Ondertussen in Florence ‘gaat de zon onder met een laatste explosie van karmozijn en goud. Als zij de tuin vol delicate geuren inloopt, lijkt die haar te volgen – het verlicht het pad dat ze betreedt. De door de nacht versterkte geuren van de natuur strelen haar fluwelen huid en ravenzwarte haar…’.
Maar waar zijn de bloemen in de geur die een stad eert met een ‘bloemrijke’ geschiedenis – ik meen een lichte hint van witte bloemen te bespeuren. Eigenlijk is Florence als een stroom, een glijden van fruitige en zoete nuances die in de basis wordt verwarmd door amber, ‘bepoederd’ door musk en geschraagd door patchoeli (die je pas later op de huid iets van zijn ware karakter laat zien: een lichte, kamferachtige noot). Beetje braaf voor mijn gevoel, beetje onbestemd, beetje te weining Cavalli-overdaad.
Issey Miyake kwam als eerste op het idee – of beter gepreciseerd: Chantal Roos de vrouw achter de successen van Yves Saint Laurent, Jean Paul Gaultier, Narciso Rodriguez – om met een zomerse variatie van een populaire geur te komen. Het zette een stroom in gang, positief en negatief ontvangen door zowel aanbieders als eindgebruikers, die pas sinds een paar jaar in kalmere wateren terecht is gekomen. Ook dit jaar verschijnt er een dergelijke kijk op L’Eau D’Issey (1992), gevolgd door volgens mij de nummer 2 op de lijst van zomerversies: CK One (1994).
… de geuren eveneens in de zin dat met een beetje fantasie paarse bloemen worden opgevoerd of wanneer je alle ingrediënten per geur in een blender stopt, de jus in een paarse gloed zal komen bovendrijven.
Ik zag twee haaks op elkaar staande reacties op Coven op 
Als je als modeliefhebber vindt dat ‘your own initials are enough’ en je houdt van understated, ‘labelloze’ chic dan moet je volgens Tomas Maier – hij preekt voor eigen parochie gezien zijn creatieve directeurschap bij het Italiaanse luxemerk – je kleding en accessoires kopen bij… Bottega Veneta.
Alle smartsmalltalk op een stokje: ik moet bij Knot Eau Absolue ‘constant’ aan denken Guerlain. Want gul en rijk. Zo had 
Een vaag-oosterse ambergeur aangenaam voortkabbelend die klassiek zijn boodschap onthult. Wat wel opvalt: de frisse opening van bergamot, citroenbloesem en jeneverbes houdt lang aan. Eerst als een paar schalkse druppels die vervolgens doorsijpelen naar de basis en lang bespeurbaar blijven. Ondanks de bloemen in het hart – fresia, roos. Ondanks het hout in de basis, een melange van patchoeli, ceder- en sandelhout, musk en amber.
Een van de aantrekkelijke kanten van Nicolaï? Ze levert geuren al vanaf 30ml. Combineer dit met het aller-aller-aantrekkelijkst: de composities. Klasse. Ik kende Patchouli Intense al: zat nog als een herinnering op mijn vaste schijf die direct werd geactiveerd bij de eerste snuif. En weer die vreemde gewaarwording: ruik ik nu aldehyden of is het de combinatie van laurier, wierook en leer die voor dit klassieke ‘Chaneleffect’ zorgt? Want er ligt een chique, volle (beetje frisse) glans over de compositie – de overige ingrediënten niet verstikkend maar veredelend.
Typisch voorbeeld van beroepsdeformatie onlangs. Ik zie in een tweedehandswinkel (Lelystad) In de schaduw van mijn geluk, de autobiografie van Brook – former topmodel – Shields. Lees, ondertussen verbaasd over het feit dat het boek überhaupt in het Nederlands is vertaald, op de achterkant ‘met veel kennis van zaken beschrijft ze het diepe dal van haar postparfumdepressie’. Hè, ik ben niet alleen. Eindelijk erkenning van een vergeten groep. I knew it, I knew it. Staat het er echt? Nog een keer lezen. Niet dus. Wel: postpartumdepressie. Één letter verschil – geen t maar een f – die vormgeverstechnisch veel overeenkomsten heeft.
En toen kreeg ik Kaff cadeau van The Scent Company. Weg postparfumdepressie. Niet dat de zon begon te schijnen – daar is de compositie niet naar – maar ik zat als een kat tevreden spinnen en kopjes te geven. En was het nou toeval of niet? De geur deed me heel sterk denken aan een van de beste irisgeuren ooit gemaakt maar niet meer in de handel vanwege de schaarste aan, kostprijs van en verbod op bepaalde ingrediënten en het feit dat het merk ‘niet meer echt bestaat’: Iris Gris van Jacques Fath uit 1947. Slechts korte tijd op de markt en daardoor omringd met een mystieke status. Iris Gris achtervolgde mij ook op een bepaalde manier, bleef in mijn gedachten rondhangen.
Misschien wel want Kaff maakt heel veel goed, stelt de irisgeuren die couturehuizen hebben in hun nichelijnen in de schaduw. De makke van deze groep: in negen van de tien keer wordt de frisse, poederige kant benadrukt – schoongewassen, helder, clean, lucht. Geen aarde, geen natte klei.
De ruigheid, maar nu gepolijst, wordt in het hart voortgezet met leer en amber. Meer leer dan amber… en komt allemaal prachtig samen in de sterke houtbasis – een strakke mix van ceder- en sandelhout een ietsiepietsie sensueel gemaakt door tonkaboon. En het lijkt hoe langer de geur zich ontwikkelt de kruidige noten van de opening doorsijpelen naar de basis en dat de iris eigenlijk plaatsneemt naast het hout in plaats van erin te verdwijnen.
