GEEN ‘POEDERDONS-PROZA VAN EEN GEPARFUMEERDE CRYPTO-NICHT’
‘DIVERSITEIT’ KIJKT ANDERS NAAR KLASSIEKE SCHOONHEID
HESPERIDEN-FRISHEID OVERLOPEND IN SENSUEEL HOUTEN FOND
Jaar van lancering: 2019
Laatst aangepast: 18/02/19
Geen zin in poëtisch gemijmer en een artistieke analyse, scrol linea recta door naar de laatste alinea.
Onlangs brak Sylvia Witteman in de Volkskrant een lans voor het ‘heerlijke, tierelantijnige poederdons-proza van die geparfumeerde crypto-nicht van Louis Couperus’. De schrijver. Dit in verband met een ‘hertaling’ van een van zijn bekendste boeken: Van oude mensen de dingen die voorbijgaan (1906). Ben het heel enorm met haar eens. Alleen die titel al… daar kun je wat mee, is nieuwsgierig makend (kijk voor de lol eens op Youtube hoe er ‘Couperiaans’ gepraat/geconserveerd wordt in dit in 1975 tot televisie dramaserie bewerkte boek).
Ik lees minstens een Couperus per jaar met wisselend gemoedseffect. Dan weer denk ik wat een langdradig, aanstellerig Proust-getut, dan weer ga ik helemaal op in zijn wonderlijke, inventieve ‘bon mots’, hoe hij de taal bespeelt en naar zijn hand zet. Zoals hij de wisselingen in tijd en weergesteldheid omschrijft, het is alsof je het ‘ter plekke’ voelt en ruikt.
Wat dat betreft lijkt Serge Lutens wel op hem met zijn ‘literaire’ kijk op geuren. Alleen met dit verschil: Lutens’ taalgebruik is tenenkrommend pathetisch, hol, écht aanstellerig. Maar het levert wel prachtgeuren op. Iets te veel naar mijn smaak die ik, ook weer opvallend, zelden draag, alleen maar af en toe aan ruik.
Bij tijd en wijke bespeur ik in mij een Couperus-neiging, wanneer ik overvallen word door een mooi (natuur)verschijnsel, een opmerkelijk iets, een tegendraadse esthetiek of – steeds zelden – een geur die mij in de war brengt. En geur die ‘gemeend’, geen marketing driven pretentieus parfum is.
Marketing driven is Eros Flame zeker, pretentieus idem (waarover later meer), toch zou Couperus hier wel raad hebben geweten, was hij gevraagd hiervoor het persbericht te schrijven. Want hij had iets, heel veel eigenlijk, met de oudheid, met zijn goden, mythen en sagen. Hij vertoefde er ook graag waarvan onder meer zijn aanbevelenswaardige reisverslag Antiek toerisme (1910) getuigt – mooie naam voor een ‘gemeende’ geur.
Voor de niet-weters onder jullie: Eros is in de Griekse mythologie de god van de liefde, en staat symbool voor het schoonheidsverlangen en wordt gezien als de drijvende kracht achter aantrekking, binding en (blinde) passie voor iets of iemand. In de eerste omschrijvingen kan ik me vinden, maar de laatste kan ik niet meer horen, zien, laat staan schrijven. Nou vooruit voor de laatste keer: passie.
Dit zegt Donatelle Versace over Eros Flame in in het persbericht: ‘De vonk van ware liefde is de droom die ieder van ons nastreeft. Ware liefde legt de ziel, het lichaam en de geest vast en laat je nooit gaan. Het neemt je de adem weg, want zonder je geliefden, voel je je niet langer compleet. Ware liefde verbruikt alles in een eeuwige vlam van passie’. Hier ook weer dat laatste woord hè… Voor de rest: mooi verwoord.
Nu het pretentieuze, want in het (Nederlandse) persbericht staat: ‘Ook de beelden van de campagne raken je recht in je hart, ze moedigen een belangrijke verandering aan in de klassieke waarneming van schoonheid. Het verhaal van Eros wordt herschreven, met een hedendaagse kijk op het thema diversiteit. Het nieuwe beeld van Eros Flame symboliseert een moderne interpretatie van de iconische sculptuur van (Antonio) Canova: Eros en Psyche’.
So far so good, toch even vermeldenswaard dat deze neoclassicistische beeldhouwer in 1787 aan dit meesterwerk begon maar het pas zes later af maakte. Nu te bewonderen in het Louvre (Parijs) en een door hem tweede gemaakte versie in de Hermitage (St Petersburg), toont het Cupido (Amor) nèt nadat hij Psyche (Louis Couperus schreef hier ook een novelle over) heeft wakker gekust.
Maar dan: ‘In de campagne wordt een vrouw, gespeeld door de beeldschone Gigi Hadid, net als in het traditionele kunstwerk omhelst door een man. In deze moderne campagne bevat het verhaal nog steeds een mythologische boodschap; het vertegenwoordigt onverwachte liefde en het blijvende moment van een vluchtige glimp die al tot het verleden behoort’.
Vreemd, vergeten of over het hoofd gezien: niet vermeld wordt dat de man een afro-american is (de diversiteitsfactor) en, nog vreemder, zijn naam niet wordt vermeld. Hier wordt dus de zonet genoemde, nagestreefde ‘herschreven hedendaagse kijk op het thema diversiteit’ niet nageleefd, niet benoemd.
De man die Donatella Versace in mind heeft: ‘Sterk, zelfverzekerd en bovenal gepassioneerd. Een man die vol trots, maar ook kwetsbaar in contact staat met zijn emoties en hunkert naar het gevoel van ware liefde’. En deze wow-man wordt dus verbeeldt door Salamon Diaz.
Moet gezegd: de ‘klassieke oudheid’ krijgt ook hier weer de volle laag met die typische, direct herkenbare Versace-glam-ram-bam-thank-you-mam. Alleen, op de tonen van een van Vivaldi’s Vier Jaargetijden (welke denk je?) ontrolt zich een film die behoorlijk tussen kitsch & kunst zweeft. Vind ik – zie de (zal toch niet gefotoshopte?) tranen. Of zouden Gigi en Salamon zou in hun rollen zijn opgegaan? Categorie: 2.0-versie van het huilende zigeunerkindertje. Maar de Eros-flacon blijft in zijn vuurrode versie overeind. ‘Ende die commerzjel wordt ‘iel erotisch iengesprokun deur die voice-euver’.
WAT EROS FLAME IK EIGENLIJK?
Geurengoeroe waant zich even Couperus in de beschrijving… De volle maan – gehuld in een donzende geluidloosheid – werd gestreeld door een voorbij vliedende kudde zwart beschaduwde schapenwolkjes. Nog even vleide ze zich met de gedachte te kunnen blijven slaap-sluimeren voor de godin van de dageraad haar entrée zou aankondigen.
Daar verscheen ze, Aurore, omringd door een louterende, eclatante parfumsluier georchestreerd door putti en amoretto’s in de Tuin der Hesperiden: citrinegelakte citroen, goudbedauwde mandarijn en cologne-bebitterde oranjebloesem aangevlamd door in zwarte peper en rozemarijn gedrenkte liefdespijlen… al chercherende naar het kloppende hart van deze etherische, verwijlende essence: een guirlande van masculien geranium en feminiene roos gechaperonneerd door duister peperhout… dat zich in het lover van het mysterieuze, lokroepende bos verenigde met aards patchoeli en strak-droog vetiver…
Doordrongen van deze mannelijkheid, waren het velours-vanille en teder-dronken tonkaboon die als sensuele stralen, gelijk een corona, om de avondzon straalden. Zaligmakende, geparfumeerde zachtheid, anticiperend op de beloften die de nacht zou brengen.
Eros Flame is een slim-commerciële geur. De citrusnoten zijn indrukwekkend. Tsunami is overdreven, maar de eerste spray geeft je een waaier aan ‘hesperiden’. De citroen-, mandarijn- en bittere sinaasappel-combi explodeert als het ware in je neus, die net genoeg lang aanhoudt om je hiervan te overtuigen, maar kort genoeg is om de ‘ongeduldige’ koper de rest te geven.
Dus de frisheid wordt geleidelijk aan kruidiger (zwarte peper, rozemarijn), wordt houtiger door ‘peperhout’ (de naam zegt wat het is). Begeleid door een bloemige noot die meer neigt naar geranium dan naar roos. In de basis opgenomen door een combi van hout (patchoeli, vetiver, sandelhout) en de sensuele boodschappers (vanille, tonkaboon). Elegant, maar – begrijpelijk – hapklaar. Ik meen ook een onderstroom van een variatie op synthetisch ambergris te bespeuren maar die wordt niet vermeld.
Eros (2012) geldt inmiddels als een nieuwe klassieker (staat bijvoorbeeld al een paar jaar in de Amerikaanse toptien), ik zeg met Eros Flame: je weet maar nooit.
Er zijn van die geuren waarvan ik denk dat ik ze heb, dat ik ze in gedachten kan ruiken alleen al bij het uitspreken, zien of horen omdat de naam zo vertrouwd klinkt. Zoals Méchant Loup (spreek uit mee.sjean lou) van L’Artisan Parfumeur. Die naam hè, hoe verzin je het. Méchant Loup betekent Boze Wolf- ja inderdaad, die van de sprookjes. De bekendste bruutste vertegenwoordiger in deze: die uit Roodkapje van de gebroeders Grimm.
In ieder geval… ik zag Méchant Loup bij 
‘Maison Margiela is tot stand gekomen vanuit diverse concepten op het gebied van herdefiniëring en ontwrichting. Maatgevende regels worden ontregeld en omgekeerd tot een nieuwe garderobe, op één lijn met onze wederzijdse vooruitgang. Ideeën van de haute couture-collectie worden door vertaald naar ready-to-wear voor een steady ontwikkelingsproces van ontwerpen en hun antropologische waarden’.
Als je Galliano moet geloven is de décortiqué–techniek ook toegepast op de geur. De neus staat hem hierin bij. Dominque Ropion: ‘Voor Mutiny wilde ik dat de tuberoos al haar potentieel kan uiten op moderne wijze. Het heeft me zes jaar – gelooft Geurengoeroe niet – en meer dan duizenden testen – idem – gekost, voordat het me lukte. Ik heb het gebroken, verkruimeld, heb de structuur behouden en de rest weg genomen’.
Het meest interessante van Mutiny is de basis. Het leerachtige of beter gezegd ‘vleselijke’ aspect van de tuberoos (op zijn Frans – charnel; dat klinkt toch meer ‘parfum eigen’) roept Ropion dus niet op met puur leer maar met een mix van saffraan (heeft een soort van suède-achtige toets), oudh en hout. Het effect: een vloeiend, sensueel spoor.
Amouage is een perfect voorbeeld van wat het uiteindelijke doel is van een zorgvuldig opgebouwde naam: cashen. Dat wil niet direct zeggen verkopen aan de hoogstbiedende, maar het merk geleidelijk aan meer en meer downgraden. Niet zo zeer in kwaliteit, maar in bereikbaarheid. Laatste kun je op twee manieren doen. Meer verkooppunten en/of geuren lanceren met steeds kleinere tussenpozen waarvan sommige zeer toegankelijk zijn in de zin van ‘instapniche’ – zowel qua naam als qua inhoud. Plus laat ik niet vergeten: meedoen met geurtrends. Alle drie gebeurt bij Amouage.
Anyway, in de woorden van Amouage vertelt Beach Hut Man ‘het verhaal van een iriserende aromatische idylle die zich ontvouwt in de geurige, wilde tuin van een strandhut, waar uitgestrekte zandduinen de zee ontmoeten. Het maakt de zintuigen los en ontketent emoties terwijl het het bedwelmende sublieme van de kustlijn verkent tijdens de fascinerende zonsondergang’. Toe maar! Het bedwelmende sublieme. Je moet er maar op komen. Iets anders: volgens mij is juist de charme van een strandhut dat je géén tuin hebt…
Ook leuk, als je goed door ruikt, neem je de oranjebloesem waar die de galbanum-muntcombinatie een cologne-kick geeft… dit blijft allemaal gezellig lang resoneren om ‘op een gegeven moment’ te transformeren tot een beschaduwde bossensatie. Wrangbitter klimop (ik ruik het zowaar) waaronder typische mannelijke houttonen samen een krachtig statement maken. Denk vetiver, mos en patchoeli. Mooi en donker met een rokerig randje, die mij aan het voormalige fetish-ingrediënt van Amouage doet denken (wierook).
Ik heb er al eerder over geschreven, namelijk de trend om vreemde kostgangers, dieren die we over het algemeen niet associëren met ‘lekkere geuren’ te vernoemen naar en/of te verwerken in composities. Er is één merk die hier – bijna – patent op heeft. Inderdaad what’s in a name: Zoologist. Dit is nou een van die nichehuizen die – gelukkig – onderkent dat het weinig zin heeft om als nieuwkomer more of the same te presenteren. Dat je je niet onderscheidt met de zoveelste variatie op jasmijn, citrus, witte bloemen, patchoeli en gaap-gaap zo maar door. Veel beter: een originele invalshoek gecombineerd met geuren die hiermee overeenstemmen. Dat wil niet zeggen dat je compositorisch per definitie andere geuren krijgt, maar wel een andere beleving waardoor je ze anders gaat appreciëren en ervaren.
Grappig genoeg is dat ook het uitgangspunt van Zoologist, want naast een eerbetoon aan dit ‘eeuwenoude ingrediënt’ eert Bat ook ‘chypre-parfums van weleer die weigerden te worden geïntimideerd door rauw, aanlokkelijk en dierlijk civet. Civet is een humeurig en complex brouwsel verweven in mysterie. Het opent met een pittig bloemakkoord, doordrongen met donkere koffietonen. Langzaam sluipt het naar voren, ontrafelt basistonen van leer, mos en vanille die zich in combinatie met kenmerkend civetnoten tot een verbijsterende, verfijnde geur met de belofte van een zwoele nachtelijke rendez-vous’.
Ja, gezellig toerend in een cabriolet van San Francisco naar Los Angeles om het nieuwe jaar snel in te rijden. Effe niet aan geuren denken, ondertussen wel overwegend of ik Geurengoeroe binnenkort moet begraven. Zo in de trant van het #tismooigeweest, tijd voor andere dingen, missie volbracht – en: de wereld zit echt niet meer te wachten op te diepzinnige analyses.
Aangekomen in Los Angeles, niet bepaald zin om langs alle parfumcounters van de grootwarenhuizen te gaan – ben wat dat betreft nog steeds aan het bijkomen van de op mij gerichte spray-attacks van de beauty-assistants in New York die me als een zwerm wespen belaagde.
En wat levert dat op? Twee geuren die je wel vaker in het alternatief-chique, indi-circuit tegenkomt. Pittig en soort van vreemd geprijsd gezien het verloop naar omlaag: 60 ml $ 180,00, 15 ml $ 80,00, 5 ml $ 40,00.
Etienne de Swardt, oprichter van Etat Libre Orange, weet als geen ander dat de boodschap belangrijker is dan de inhoud. Met goede storytelling wordt een geur ‘vanzelf’ interessanter, laat je een geur anders ervaren.
Dit en ‘allerhande’ komt samen in Les Fleurs du Déchet – I Am Trash. Vrijvertaald: Afvalbloemen, ik ben uitschot. Het idee: ingrediënten al één keer gebruikt, een tweede keer ‘destilleren’ waardoor (dezelfde) parfumoliën worden gewonnen die alleen een ander facet onthullen. In dit geval: ‘appel-olie’ (afkomstig van afval uit de ‘fruitsap-industrie’ bestemd voor veevoer), ‘rose neo absolute’ (gewonnen uit ogenschijnlijk ‘uitgeputte’ rozenblaadjes voor een tweede keer gedestilleerd), en ‘cedarwood atlas neo absolute’ (een tweede destillatie van cederhoutsnippers voor ze in brandstof worden omgezet).
Ik had deze geur eerder willen bespreken, maar iets weerhield me. De reden? Lees. k ben bepaald niet dom, sterker: ik ben slim! Ik heet niet voor niet drs. P en velen noemen me vol bewondering parfumprofessor. Alleen de laatste tijd begin ik aan mijn intellectuele kwaliteiten te twijfelen. Komt door een aantal toelichtingen betreffende recente introducties – die trek ik gewoon niet.
Dit is twee, pfff: ‘Een vrouw leidt zichzelf, en ontleent aan velen om te transformeren. Women is geïnspireerd door deze inherente diversiteit; door pluraliteit in combinatie met individualiteit; door vrijheid, door het idee je tegen definitie te verzetten en te leven uitsluitend volgens je eigen regels. Door de collectieve individualiteit die alle vrouwen verenigt’.
Man en hoofddeksel: het blijft een moeilijke combi. Ik droeg een tijdje zo’n zwart gegleufde Borsalino tijdens mijn mid-thirties – werd ik af en toe uitgemaakt voor kinderlokker. Fijn. Daarnaast een schapenwollen muts afkomstig van een steppenvolk uit Mongolië – veel complimenten waren mijn deel. In Canada kreeg ik ooit een wasberen bontmuts inclusief bengelende staart – idem. Het voordeel van alle drie: mijn weelderige haardos kon ik er goed onder kwijt.
Nu, geloof ik daar zelf niet in. Met dien verstande: wel in de natuurlijke, op onbewust niveau werkende feromonen, maar niet als ‘extra’ toegevoegd aan een geur. Volgens het persbericht heb je met een vleugje Fugazzi Parfum 1 ‘over aandacht niet meer te klagen… en alles wat daarop volgt. Je bent gewaarschuwd!’ Inderdaad want ‘elk flesje bevat vier procent van een geheim, natuurlijk ingrediënt dat de aanmaak van menselijke feromonen verhoogt: met wel 260%’.
Bram Niessink: ‘Een geur die jou laat zijn wie je bent (en dan een tikkeltje meer). Niet te beschrijven. We doen toch een poging. Fugazzi Parfum 1 is fruitig, kruidig en houtig. Rijk en aards. Zwaar en tegelijk sexy. Een geur niet specifiek mannelijk of vrouwelijk, maar die jou laat zijn wie je bent. En die je stemming, zelfverzekerdheid en aantrekkingskracht versterkt. Zodra de frisse topnoten de aandacht hebben getrokken, nodigen de mysterieuze hartnoten uit tot een dieper ‘gesprek’, waarna de donkere basisnoten de verleiding compleet maken – voilà!’
Pfff, wat moet ik hier nu van vinden? En nog wel gemaakt door een bevriende neus. Her vertegenwoordigt alles wat ik nu niet leuk vind – understatement du jour – aan de parfumbizz. Presentatie: bij elkaar gesprokkeld populair decoratiemateriaal van de concurrent. Want lint ‘gewikkeld’ om de verpakking: Viktor & Rolf. Flacon: verstuiver rechts, dan wel links van het midden geplaatst: Prada. Campagne: inspiratieloze herhalingsoefening van Burberry Brit (2003) met wat toefjes Jean Paul Gaultier (Madame uit weet ik wat wanneer, waarvan de inhoud ook door Francis Kurkdjian werd geleverd). En dan, en dan: de enorme hurly burly rondom Her opgezet. Dus een social media-campagne gesitueerd rondom de spokeswoman, of in dit geval is het wellicht beter te spreken van ‘spokesgirl’, Cara Delevigne.
En helemaal in sync met de huidige in- en verpakcodes: in sommige (Burberry)winkels kun je een bedeltje (vier opties) om de hals van de flacon laten bevestigen die je dan weer verder kunt personalizen, sorry Burberry spreekt van individualizen, met een lint (vijf opties).
Vind ik dan best wel raar. Op zoek naar wat meer achtergrondinformatie over deze vetiver-flanker, besluit ik naar 
Dat is nu leuk in deze. Er bestaat de ‘Wet van Pascal’: de druk die op een vloeistof wordt uitgeoefend, plant zich in alle richtingen met dezelfde grootte voort. Vervang vloeistof door vetiver. Want dat is het effect van deze gedroogde wortel in Terre d’Hermès Eau Intense Vétiver. Want de vetiver gaat alle kanten op in deze geur. Bij de eerste spray: een en al vetiver zoals het hoort. Ofwel, droog-fris hout met een aardse en tegelijkertijd zonnige toets. Die verdwijnt vervolgens even achter een citrusmelange om vervolgens de kenmerkende noten van het door Iso E Super (synthetisch ambergris) aangestuurde Terre d’Hermès te ervaren om daarna in golven weer terug te komen. 
Ik verbaas me nog steeds over de hoeveelheid flankers die verschijnen. Ik vind ze vaak overbodig, voegen vaak niet veel toe aan de bedoeling van de oorspronkelijke geur. Dit vertelde ik onlangs ook toen ik voor werk op het hoofdkantoor van Coty in New York moest zijn. Werd me ter plekke door verschillende personen duidelijk gemaakt dat een flanker nog steeds een enorme verkoopboost laat zien van klassiekers, in de parfumwandelgangen ook wel key pillars genoemd (in Coty’s geval Calvin Kleins Eternity en bijvoorbeeld Daisy van Marc Jacobs). Ongelofelijk, maar point taken. Dit brengt met bij de key pillar voor mannen van Giorgio Armani:Acqua di Giò– alweer uit 1996. Deze geur is zo succesvol en zo vaak gekopieerd dat ik me vaak vergis als ik op straat iemand aanspreek en vraag of hij deze Armani draagt.
De compositie blijft interessant en geldt inmiddels als tijdloos. Terecht. Bij de flankers van deze geur gaat het voornamelijk om de verdieping. Dus minder de nadruk op fris, meer op de kruidige, sensuele en houtachtige noten. Ligt natuurlijk helemaal in lijn met de trend om populaire geuren een soort van niche-behandeling te geven, resulterend in voor het eerst ‘parfumextracten’ voor de man (die feitelijk eau de parfums zijn). Yves Saint Laurent deed het met L’Homme, Dior met Eau Sauvage, Hermès met Terre d’Hermès.
Mijn indruk. Let wel, dit is geen niche, maar een ketenparfumeriegeur, dus: door de op achtergrond ‘bewegende’ donkere houtlagen, herken je de algemene (bekende) charme van een oceanische geur. Mooi in dit geval de openingsmix van fruit en ‘oceaan’: de bittere zoetheid van grapefruit gecombineerd met bergamot en citroen ondergedompeld in de inmiddels klassieke waternoot – calone. Die vloeien mooi samen met peer en appel. In het hart voegen zich hierbij de meer kruidig-bloemige noten van lavendel en rozemarijn. Geranium (duidelijk waarneembaar) zorgt voor een lichtbloemige noot).
Who the fragrancef*ck is Jacques Fath? Olfactieve opa vertelt: Lieve parfumvrienden en geurvriendinnen, lang geleden toen haute couture nog vraiment haute couture was, en de ‘daaruit voortvloeiende’ parfums zonder tussenkomst van marketingafdelingdirectors en storytellingdepartementexecutives direct richting consument werden gestuurd, waren er naast de nu bij het grote publiek bekende huizen (Balmain, Chanel, Dior, Givenchy, Lanvin), een hele trits aan concullega-couturiers.
In zijn korte komeetachtige carrière (geboren in 1912 overleed hij in 1954 aan leukemie) werd hij, zoals dat heet, op handen gedragen vanwege zijn frivole, maar altijd smaakvolle stijl. Het leverde hem beroemde klanten op. In a way the usual suspects van Hollywood en omstreken – hij verzorgde ook de kostuums voor veel glamour-films: Greta Garbo, Ava Gardner en Rita Hayworth.
WAT GREEN WATER IK EIGENLIJK?
‘Grappig’ in deze: ik meen een bloemige noot te bespeuren die heel, heel, heel lichtjes aan ‘geklaarde’ tuberoos doet denken. Ik moet het anders zeggen: de nieuwe generatie tuberoosgeuren gedragen zich zo. Daarvan wordt nu de meer groenige noot benadrukt – chique gezegd: ‘a deconstructed tuberose’ – om de jonge consument maar niet de stuipen op het lijf te jagen. Men neme: Stella McCartney’s Pop (2016), men neme Miu Miu Eau Argentée (2018). Ik heb de nieuwe Maison Margiela – Mutiny (2018) – nog niet geroken waarin de tuberoos ook een discutabel procedé moet ondergaan om maar niet tuberoos-totaal-brutaal te worden.
Hoelang is het geleden dat ik in Keulen aan de Glockengasse was voor een bezoek aan 4711? Tien, vijftien jaar geleden? Wat me altijd is bij gebleven: wat ik al wist van het merk werd toen me ter plekke nog eens bevestigd. Wat een rijke geschiedenis en wat een potentie die niet voldoende werd gebruikt! Next thing you know (weliswaar een paar jaar later) zette de toenmalige eigenaar Proctor & Gamble in de etalage.
Helemaal leuk: een parfumfontein waar constant ’s werelds beroemdste eau de cologne zijn boeket verspreidt. Pas als je je handen ‘wast’ met 4711, dan begrijp je direct de essentie van de eau de cologne weer: klaterend ‘parfumplezier’ – opwekkend, verkwikkend en verfrissend.
Een ander aspect: door deze nieuwe versies komt 4711 als merk in de buurt van het merk dat – als je het goed bekijkt – aan de haal is gegaan met de erfenis van kölnisches Wasser: Atelier Cologne (anno 2010). Maar moet gezegd: de bedenkers van deze formule (inmiddels gekocht door L’Oréal) deden wat 4711 als huis naliet: eau de cologne, water uit Keulen, vanzelfsprekend 2.0 te maken. Het echte verschil natuurlijk: Atelier Cologne levert eau de cologne in eau de parfum-sterkte. Dus niet echt een eau de cologne.
Myrrh & Kumquat doet ook iets vreemds. Talloos zijn de geuren in het nichecircuit waarin van mirre de millenniumoude kwaliteiten – warm, kruidig, zoetig, rokerig met lactone-achtige nuances – van deze hars worden benadrukt. Denk: richting oriënt en vol.
U vraagt (marketing), wij (Thierry Wasser) draaien. Deze gedachte bekruipt me de laatste tijd wel vaker bij Guerlain. Zou Wasser zich hebben gerealiseerd, toen hij contract tekende dat hem tot hoofdparfumeur van Guerlain maakte, dat hij ook werd geacht om aan de lopende band variaties op oude en nieuwe klassiekers te leveren van het huis dat dit jaar zijn 190-jarig bestaan viert? Ik weet, je moet meedoen met de ratrace – na een lancering van een edp ‘verplicht’ volgen met een edt, eau florale, eau verte, eau rosée en dan – de uitdaging – het extract.
Vraag ik me weleens af: was ‘the internet of things’ er niet geweest, zou dan de parfumindustrie zo’n hoge vlucht hebben genomen? Niet zo zozeer qua omvang, maar qua aanhoudende stroom van nieuwe labels? Geen dag voorbij of etc, etc. De reden volgens mij: het is zoveel makkelijker in vergelijk vóór ‘the internet of things’ je als serieus huis serieus neer te zetten. Met een beperkt budget kun je een wereld van make believe creëren die qua uitstraling en professionaliteit de concurrentie aankan met de grote jongens – soms slagen nieuwe merken hier zelfs beter in.
Dan uitstraling & presentatie. Weinig nieuwe merken die echt onderscheidend zijn. ‘Alles’ is vaak toch een vertrouwde klassieke flacon die met een beetje customizen een soort van eigen identiteit krijgt. Inspiratie is eigenlijk het unique selling point, maar voor je het weet gaan anderen er mee aan de haal.
Ze gaat door met: ‘De creaties sublimeren het meest authentieke deel van ons in een idyllische olfactorische reis die zijn oorsprong vindt in het geheugen, levensbloed vindt bij introspectie en uiteindelijk aankomt in een stadium van verlossing en vervolgens wedergeboorte naar een nieuw leven’.
‘Geboren in de diepten van de ziel, een holle ziel die zich vult met de stroom van het leven. Het is pijn en geboorte, vereniging en scheiding, melding en tranen, en hartverscheurende liefde die zijn eigen zelf creëert en continueert, een nieuwe betekenis geeft. Het is ademen en schreeuwen dat door de zintuigen stroomt. Het is de tegenstrijdigheid van iemand die één is, maar twee kan worden, niet langer eenzaamheid’.
Maar wat de zonnebloemengeur betreft. Ik kan’m dus niet analyseren. Wel leuk in deze: er zijn volgens mij best veel Amerikanen die het Van Gogh Museum bezoeken die weten hoe zonnebloemen ruiken ‘buiten de velden waar ze bloeien’. En wel door de associatie die de naam heeft met Sunflowers van Elizabeth Arden uit 1993. Was lange tijd een topseller in de VS en nog steeds te koop.
Parfumpraatjes met 
Voor mij een heerlijke, overheerlijke zonnige bloemengeur schatplichtig aan de aldehydenformule geïntroduceerd door Chanel. Alleen met dit verschil: het is minder vettig, meer ‘open’. De aldehyden hebben hier wel dezelfde werking: ze poleren de bloemen; laten ze glanzen. Wat ik fijn vind: de hyacint – fris, groen, schalks – is duidelijk waarneembaar tussen de andere bloemen – een vloeiende melange van oranjebloesem, jasmijn, roos en ylang-ylang.
Tot voor kort had ik Zadig & Voltaire hoog zitten. Door de naam welteverstaan (niet door de mode). Die refereert aan een boek dat ik ooit voor de Franse lijst heb gelezen (in het Frans) : Zadig (1747) van de Franse schrijver, essayist, filosoof en vrijdenker Voltaire. Nom de plume voor François-Marie Arouet (1649-1778). Het is een filosofische vertelling over het wrede lot. Voltaire onderzoekt of geluk mogelijk is voor goede, redelijke en deugdzame mensen, in dit geval voor de hoofdpersoon Zadig.
Met de naam wordt duidelijk gemaakt dat ‘Meiden alles kunnen. Op elk moment. Waar dan ook. Ongelofelijk’. Ongelooflijk inderdaad, want wat een westerse ‘in your own bubble’-kijk op de wereld. Er zijn volgens mij wereldwijd meer meiden die juist niet alles kunnen, hoe graag ze ook zouden willen. Dit gratuit activistische elan sluit aan bij een mini-trendje in de luxe modewereld naar aanleiding van de #metoo-consternatie. Ofwel, flirten met feminisme.
Er is iets anders aan de hand dat niets met old fashioned or new fashioned varen te maken heeft: Girls can do anything heeft voor een vrouwengeur een ‘overdosis’ van ambroxan. In dit geval ambroxide genoemd, eigenlijk de juiste omschrijving voor synthetisch ambergris die warme, zoete, iets ziltige, kruidige en musk-achtige noten vermengt, ‘geplakt’ op hout. Maar deze overdosis verhoudt zich tot 02 – de beroemdste en bestverkochte ‘solo-ambroxan’ – van Escentric Molecules als een eau de cologne tot een parfumextract.
Zie-ik-ut het geurgewijs ff niet meer zitten, overweeg ik olfactorische zelfmoord, dan rest mij slechts één remedie – afgezien van goed verkouden worden en/of een goed glas wijn: een parfum selecteren van een huis dat vrij van de lifestyle-waan van de dag, vrij van marketinggeleuter, vrij van storytelling-geprietpraat, vrij van maatschappelijke betrokkenheid gewoon doet wat het ‘moet’ doen: vanzelfsprekend vakmanschap bescheiden maar met autoriteit gepresenteerd. Kom daar nog maar eens om!
Ik heb het nooit in ambrette (foto) kunnen ontdekken: facetten van eau de vie. Ik heb er nooit iemand over horen bloggen, maar sinds deze omschrijving in het persbericht van Le Cri de la Lumière staat, kakelt men elkaar na. Voor mij heeft ambrette iets musk-achtig met vooral groen-aardse accenten met warm-humus nasleep (nu ook wel vegetaal/plantaardig genoemd). En dat ruik je dus verondersteld in de opening.
Ik dacht ‘altijd’ dat Mont St Michel maar één geur produceerde: Ambrée Authentique. Had een inmiddels overleden vriendin van me (drie jaar geleden op 80-jarige leeftijd) altijd achter de hand als ze geen geld had voor een Guerlain (haar vaste merk, haar favoriet Parure) en toch een echt ‘Parijsparfum-gevoel’ wou hebben.
Even ter herinnering: Mont Saint-Michel is een getijdeneiland over land alleen bereikbaar bij laagwater. Tegenwoordig loopt er een smalle brug, met pendeldienst, alleen toegankelijk voor voetgangers. In 1979 werd Mont Saint-Michel met abdijcomplex en omliggende baai uitgeroepen tot werelderfgoed door de Unesco en is – wist u dat? – met jaarlijks meer dan 3.500.000 bezoekers Frankrijks derde toeristische site na de Eiffeltoren en Versailles. Reisadvies: niet tijdens het hoogseizoen.
Ik zat te grabbelen in mijn ‘geurenton’ – verzamelplaats van proefjes – voor een nieuwe recensie en trok Figment Man. Wel zo makkelijk: ook Figment Womanerbij gepakt. Eerste waarschuwing: don’t be fooled by the name. Want de geur heeft dus niets, maar dan ook niets met vijg te maken (wat op zichzelf wel leuk geweest zou zijn). De ongebruikelijke/originele naam – had er nog nooit van gehoord – betekent: sprookje, bedenksel, hersenspinsel, fabel(tje), verzinsel, inventie, fictie en verdichting.
Heb jij dat nu ook? Bijna ontroerd zijn als een blogger een geur analyseert als betrof het een retroperspectief van een belangrijk kunstenaar. Pagina, na pagina worden de indrukken en observaties gedeeld. Maar hoe meer hij/zij zich erin verdiept des te meer bij mij het figment-gevoel verdwijnt – nog iets aan de verbeelding overlaten bij de lezer wordt gekaapt door kille analyse. Voorbeeld: 
Is de parfumwereld aan het doordraaien? Kun je een boom over opzetten of misschien wel zelfs een seminar/congres aan wijden met internationale sprekers die vanuit verschillende invalshoeken een positief toekomstperspectiefgericht licht laten schijnen, dan wel een aanzwellende, onheilspellende onweersbui laten plenzen over de toehoorders. En alles wat zich daar aan meningen tussen beweegt.
Als extraatje een très plastique armband-broche-combi die je om je pols kunt hangen of op je trui kunt spelden die je normaliter op de kermis bij de schiettent als troostprijs krijgt. Het accessoire is trouwens van een beledigende shitkwaliteit, na een paar keer ‘spelen’ begaf een, van de twee armbanden het al. Bevestigd wederom mijn vooroordeel over dit soort gratis cadeautjes bij geuren. Niet doen. Is voor mij hetzelfde dat je bij de slager gratis bearnaisesaus krijgt bij je gekochte chateaubriand. Laat maar. Gratis bestaat niet. Leuker zo het zijn wanneer het vice versa gebeurde.
Als ik goed heb geteld heeft Bond No 9 – anno 2003 – 129 geuren in zijn collectie. Ja, ik heb echt tde ijd niet, en zelfs als ik die had, om me in alle te verdiepen. Grote kans dat er een tussen zit die écht beantwoordt aan mijn voorkeur. Trouwens, ik heb geen olfactorische voorstelling van dit gedeelte van Central Park en of die anders ruikt, zou moeten ruiken dan het oostelijke of welk gedeelte van New Yorks groene long dan ook.
Beetje overdreven gesteld: zonder eau de colognes (of is het nu eaux de cologne in het Nederlands taalgebied?) kom ik de zinderende hitte van nu niet door. Trouwens ook tijdens lauwe zomers bewijzen ze me een goede dienst. Op strategische plekken staan ze in mijn tot woning omgebouwde Saksische boerderij in Drenthe klaar als ik behoefte heb aan instant-verfrissing.
Normaliter wanneer ik een geur als siroop omschrijf, bedoel ik dat negatief. Toch komt die gedachte bij Cologne Extra Vieilleook direct naar boven borrelen, maar dàn heerlijk fris zoals luchtbellen in een glas zich een weg naar de oppervlakte banen, wanneer ze worden overgoten door ijs en water.
Het voordeel van in een parfumerie werken (or any kind of shop) tijdens tropische weersomstandigheden: #tishierlekkerkoel. Tenminste als je baas zo aardig is om voor perfecte klimatologische omstandigheden te zorgen. Ik ben te lui nu een aantal parfumerieën langs te gaan voor een check. Toeval wil dat ik vorige week een Hoogeveenes Mooi-parfumerie binnenliep. Ik werd op de drempel al door een verkoopster aangesproken of ik geholpen kon worden. Wat een treurigheid, nee dus niet echt, en ging verder.
Er zijn inmiddels miljoenen vrouwen geweest die direct sì zeiden. Het cliché rood + passie = that’s amore, wordt, moet gezegd, stijlvol gedaan. En ik heb een zwak voor de ambassadrice. Maar ik ben wel benieuwd hoeveel uren nodig waren om Cate Blanchett serieus op de foto te krijgen. Want ‘haar kennende’, begint ze spontaan te lachen bij het horen van de diepere gedachten die ten grondslag liggen aan de vijfde flanker van Sì.
In Nederland leeft het niet echt, of beter gezegd is het nog niet zichtbaar: luxe die eraf vanaf spat, blingbling in überdrive trots getoond. Waar ze er geen moeite mee hebben: Amerika, Arabië en Azië. De redenen zijn meestal hetzelfde: ze hebben er keihard voor gewerkt en/of geluk gehad op de beurs en/of in het casino en/of weet ik wat niet al. Op parfumgebied is het daar dus ook hoe duurder hoe beter. Geldt natuurlijk alleen voor de oude en nieuwe elite en de social wannabe’s/climbers. Want de ‘deplorables’die ervoor zorgden dat de man die niets maar dan ook niets met deze laagopgeleiden – gemeen – heeft, de 45stepresident van de Verenigde Staten werd.
De verantwoording: ‘Na drie jaar intensief onderzoek en exclusieve selecteren van materialen lanceerde Xerjoff Oud Stars op de Esxence Milan Exibition 2012, bestaande uit zes parfums gebaseerd op de XJ Shooting Stars-lijn uit 2005’. Zal wel niet: ‘Uitgevoerd volgens de Arabische parfumtraditie en geïntegreerd met de luxe stijl en creativiteit van Xerjoff, is de collectie gemaakt met – lijkt me nogal logisch dus waarom vermelden – prestigieuze distillaties van puur oud uit de plantages van Laos, India en Borneo’.
Volgens mij kun je nu in de parfumerie een kanon afschieten, of een voetbal. Want daar is nu wel het laatste waaraan je denkt. Toch? ‘Tis nog lang niet voorbij die mooie zomer die begon zowat in mei, ha je dacht dat er…’ En ander dingetje: WK in Rusland. Ik kijk zelf bijna naar elke wedstrijd, en dat wil wat zeggen. Of zou het komen omdat Nederland niet meedoet en ik helemaal meeleef met De Rode Duivels. Ik heb elf jaar in Brussel gewoond. Dat doet wat met je.
Het overkomt me af en toe dat ik bij het spuiten van een geur op mijn (meestal) linkerpols, ik spontaan begin te ‘niche’-niezen: is meestal een kwestie van de frisse, knetterende opening. In Subversif een uitbarsting van in vijg en zwarte bes gekapseld bergamot met een frisgroen, zoet-wrang effect tot gevolg. Met andere woorden: de toon wordt gezet van dit oosterse georiënteerde parfum.
‘Heeft u dat nou ook?’ Dit is geen cabaretconference by the way, maar hoe meer ik me in de huidige tsunami van nieuwe geuren verdiept, hoe treuriger mij om het hart wordt. ‘Heeft u dat nou ook?’ Wat mij vooral stoort, irriteert en in me gedachten doet meppen naar deze en gene: de über-storytelling die een doorsneegeur – geleverd door zowel überniche-, niche en massniche-huizen – moet goedpraten.
Ik heb onlangs op de burelen van Coty New York de eerste lijn gezien – onder een loodzwaar embargo, bijna op straffe des doods – die van a tot z is geconcipieerd door Alessandro Michele. Ik gebruik bewust een minder courante omschrijving omdat bedacht of ontwikkeld, zijn idee geen recht doet. Een miniscule tip van de sluier gevat in één zin: how retro-vintage can you get! Nog een hint: ga heel, heel, heel ver terug in de tijd.
WAT GORGEOUS GARDENIA IK NOU EIGENLIJK?
Veel parfumhuizen laten er zich graag op voorstaan dat ze betrokken zijn bij de maatschappij en lanceren om de zoveel tijd een – weer – nieuw social commitment-initiatief. Waarom eigenlijk? Om hun basisprincipe – veel winst maken – in een schoner, meer ‘verantwoord’ daglicht te plaatsen? Om iets terug te doen? Om ‘de wil van het volk’ dat steeds meer caring & sharing verwacht van bedrijven?
Zoals de zoon van zijn tuinman. Die had hij een paar maanden geleden voor bewezen diensten Thierry Muglers 
Zoals eerder vermeld volg ik 
Hoe verder ervan verwijderd hoe lichter, poederiger, transparanter en easier to wear geuren over het algemeen zijn geworden. Exemplarisch: vergelijk de irisgeur van Prada (2010) met die van Tiffany & Co (2017), beide gemaakt door Daniela Andries. Het lijkt alsof de laatste een mist van de eerste is. Alles eigen aan iris – van koel, aards, fris tot poederig, bloemig, zonnig – is verdwenen in een verfijnde, omhullende, niet opdringerige en prettig-poederig gestemde muskgeur die richting chique shampoo golft.
Ik ben dus bezig met een artikel over hoe geuren worden gepromoot en verkocht in de Verenigde Staten. Om precies te zijn: New York. Terwijl hiermee bezig, zat een ergernis me constant lastig te vallen in mijn achterhoofd. Een ergernis die in a way voor mij het faillissement van designergeuren illustreert. En wel de nieuwste van Carolina Herrera. Ik heb begrepen dat de ontwerpster nu definitief afscheid van haar huis heeft genomen. Had ze voor mij al eerder mogen doen, en wel op het moment dat haar facelift haar geheel ongeloofwaardig maakte.
Good Girl heet dus de meest recente geur van Herrera. Wat een armoe, wat een lelijkheid, wat een ‘marketing-über-geur’-aanpak. Geen kennismaking waard. De flacon verwacht je eerder in een winkel gelijk de 1-euroshop of Tati in Parijs (waar de marketinglui van Paco Rabanne volgens mij ook inspiratie opdeden voor Invictus).
Het fijne, of het domme zoals je wil, aan clichés: ze kloppen, bevestigen iets van wat je al vermoedde of wist. Zo’n lekkere wat geuren betreft: zon in een flacon. Rijmt ook nog eens. Wordt de laatste jaren volgens mij voornamelijk gebruikt als mensen een glas net ingeschonken rosé voor zich zien – ik ettelijke het afgelopen weekend. Zon in een andere flacon: zeker de nieuwe Blu Mediterraneo. Een aantal recente olfactorische uitstapjes langs de eilanden en de Italiaanse kustlijn van Acqua di Parma zijn aan me voorbijgegaan, maar met Chinotto di Liguria zit ik er weer middenin.
Laatste bevestigt maar weer eens dat in de parfumwereld gourmand nog steeds een van de grootste inspiratiebronnen is. Alleen zie je nu de tendens dat merken kiezen voor ‘gourmand light’. En kun je je bij sommige geuren afvragen of de link echt wel nodig is en of die zonder een bijzonder ‘niche-ingrediënt’ anders geroken zou hebben. Dat geldt dus ook voor Chinotto di Liguria.
Bij Sylvia Witteman denk ik geurtechnisch aan twee dingen. Haar ooit voor mij en vele andere landgenoten nog steeds krenkende omschrijving van de hyacint (in haar 
De notoire RAF-terrorist Andreas Baader gebruikte Pitralon in de jaren zestig en zeventig als aftershave. Had ik wel getuige van willen zijn: hij kocht het aantoonbaar op de vlucht in een apotheek in Frankfurt en liet het later meerdere malen afleveren aan de gevangenis Stuttgart-Stammheim. Ik zeg altijd: ‘Stick to your classics’. En à la Esquire : ‘Style never goes out of date’. Leuk: in 1982 wekt Paul Breitner opzien door in het kader van het WK voetbal mee te doen aan een reclamecampagne voor Pitralon. Hij toucheerde 150.000 DM. Naar toenmalige maatstaven astronomisch. Helaas niet te vinden op Youtube. Wel op ‘oud papier’
