EEN RETEGOEDE RETROGEUR

ODE OP DE JAREN ZEVENTIG

Zijn roem is hem vooruitgesneld. Of eigenlijk: ik had in 2019 al op de hoogte moeten zijn van de lancering van Young Hearts van Bruno Acampora (gemaakt door Miguel Matos). Had toen al de loftrompet kunnen afsteken. Had helemaal kunnen roeptoeteren toen de geur in 2020 werd onderscheiden met The Art and Olfaction Award 2020 – categorie Niche. Maar ik zat toen in een pre-corona geurdepressietje. Of zaten we er toen al midden in de corona?

Ik weet het niet meer. Wat ik wel – weer – weet toen www.parfumaria.com mij onlangs een proefje toestuurde: wat een ongelooflijk goede geur is het! Maar ook: dit is wel héél erg terug naar af. Een retro-retro-retro-retro-parfum in optima forma. Het blijft een grappig gegeven: terwijl de parfumindustrie algoritmes en kunstmatige intelligentie omarmt om maar zo futuristisch en hightech mogelijk over te komen, wordt een ware klassieke geur door een vakjury onderscheiden.

Zegt dit iets over ons ‘gedeelde’ verlangen naar een nostalgie die iedereen op zijn eigen manier invult, met misschien als gemeenschappelijke overeenkomst: een chypre uit de jaren zeventig toen velen van ons nog Young at Hearts waren. En dat met deze geur al die vrije en blije beelden door ons geheugen dwarrelen terwijl we toen ook al wisten dat het niet overal pais en vree was.   

Wil je een geur-onwetende laten kennismaken met ‘het wonder van parfum’, zet haar/hem/non binair een chpyre onder de neus, en wacht af. Misschien schrikken ze omdat ze – nu volgt een vooroordeel – gewend zijn aan die gladgestreken geuren uit het taxfreecircuit. Maar dan kun je mooi gaan uitleggen, wat ze nu eigenlijk ruiken en wat nu juist de charme van een klassieke chypre is. 

Wordt het Young Hearts, dan chypre je all the way. Inspiratie schijnt trouwens the discoscene van Studio 54 in New York te zijn, waar begin jaren zeventig je als nobody kon ‘rubbing shoulders’ met Calvin Klein, Diana Ross, Pat Cleveland, Liza Minelli, Cher, Halston, Bianca Jagger, Debbie Harry en de man die ze allemaal kiekte; Andy Warhol. Grote kans dat ze een chypre (kort door de bocht: knisperend groen via bloemen overlopend in warme ondertonen) droegen, want toen erg en vogue. Ook zo fijn: die vintage chypres fuseerden nog zo aangenaam met menselijk zweet. Zoals: Chanel N° 19, Givenchy III, Clinique Aromatics Elixir, Estée Lauder Private Collection en Alliage, Diorella, Gucci No. 1, Amazone Hermès, Mystère Rochas, Halston, Niki de St. Phalle en chypre zo maar door. 

In Young Hearts komt dit allemaal samen met af en toe een flash van Robert Piguets Bandit. Het verschil en dus ‘van deze tijd’: saffraan. Het geeft aan de mossige chypre, hoe moet je het zeggen, een lichte ‘andere’ zoetheid én een stoffige en aardse ondertoon; maakt het hout nog houtiger – ruik je mooi in de basis. En doordat de al ruimhartig gedoseerde galbanum wordt geflankeerd door den, bespeur je af en toe in Young Hearts een elektrificerende flits die de geur doorklieft. Het duurt bij mij altijd langer om in een gelaagde geur de bloemen er direct uit te pikken, maar een soort van roos neem ik uiteindelijk waar.

Wat me tegenstond/staat aan de geur: alleen verkrijgbaar in 100 ml. En de prijs: soort van pittig: € 220,00. Maar wat zie ik nu op Acampora’s homesite: nu in de aanbieding: € 176.00. Ook verkrijgbaar als pure parfumolie. Heb de laatste tijd een dingetje: ik zoek een plaatje bij een parfum. Bij Young Hearts is dat Blame it on disco van Christina. Afkomstig van een van de leukste neo-discoplaten met nog leukere lyrics… ‘There was a time, I was walking on a cloud, diamonds and pearls, and a gentleman always around. Now I’m alone, each and every other night, climbing the walls, while my man is dancing out his life. Blame it on disco, disco, with the fascinating lights, blame it on disco, unpredictable nights…’

EERSTE IMPRESSIE: ACQUA DI VAN REGTEREN ALTENA

PAS OP: LONGREAD, LONG DREAD!

Jaar van lancering: 2015

Laatst aangepast: 21/11/15

Neus: Maarten Schoute ism Yvo van Regteren Altena

Flacontontwerp & art direction: Durk Hattink

Toen Geurengoeroe vernam dat Yvo van Regteren Altena een geur aan het ontwikkelen was, vroeg hij zich af wie naast hem in Nederland hetzelfde zou kunnen initiëren zonder dat het tot ‘neusophalerige’ reacties leidt, zonder te denken dat hij/zij/het alleen doet vanwege het geld. We hebben al Geurengoeroe’s alter ego www.lebienaime.com, maar wie verder? Philip Hillige van www.skins.nl, Tanja Deurloo van www.perfumelounge.nl, Maria Vlisma van http://www.parfumaria.com? Of zien die hun taak meer dienend en distribuerend – de eigenaren van Aedes de Venustas uit New York doen het trouwens wel.

Ans Markus! Geloof ik direct in. Je hoeft niet van haar werk te houden maar een eigenzinnige smaak heeft ze. Linda de Mol? ‘Quote’-rijk, flair, creatief op een andere manier, maar ze overtuigt volgens mij niet – vraag of ze het wil – als ze hooggehakt op Louboutins haar geuren lanceert. En die zullen zeker niet high end zijn, gezien haar ‘knipoog, knipoog, voor de verstaanders, ik ben eigenlijk maar een nuchtere Hollandse deerne’-filosofie die ze in haar glossy blijft uitventen. Former soccer wife/present tv-personality Sylvie Meiss? We geven haar nog één kans. En laten we Umberto Tan niet uitvlakken; je hoeft niet van zijn werk te houden, enz. enz.

Wat me verrast: de financiële constructie: ik dacht dat Van Regteren Altena het geld voor de productie met gemak uit eigen zak kon schudden – hupsakee! Want met zijn stijlkompaan Jort – hoeheurtuteigenluk – Kelder – acte de présence tijdens de lancering – wordt hij, wellicht contrecoeur, geassocieerd met geld wapperen… tijdens cruises van het ene exotische zes-zeven-sterrenresort na het andere koersend – door een privéjet ingevlogen I presume. Zijn lezers kond doen van deze, van het gepeupel gevrijwaarde safe havens. Niet dus: aanvankelijk geremd – ‘een potje Russische roulette biedt meer overlevingskansen’ – wist hij met vrienden het beginkapitaal bijeen te brengen. Ook werd het initiatief goed ontvangen op Kickstarter.

Voor wie het nog niet weet: vanaf het midden van de jaren tachtig ontwikkelde Van Regteren Altena zich tot kronikeur van het goede leven – Avenue, Esquire, NRC Handelsblad. En voor zijn stijlrubriek in Quote en bij BNR verhaalt hij over zijn omzwervingen, ontdekkingen en actuele interesses die ‘alles wat het leven dragelijker maakt belichten: extreem verwende reizen, ambachtelijk gemaakte goederen en triviale essentialia’.

Van Regteren Altena’s fascinatie voor parfum openbaarde zich op jonge leeftijd. Het persbericht: ‘De kiem ligt in de vrouwelijke borstpartij. Zijn grootmoeder verliet nimmer het huis zonder haar decolleté te bestuiven met een royale spray parfum. Tijdens logeerpartijen herkende hij al snel haar collectie Franse klassiekers. Het applaus in familiekring stimuleerde hem om als tiener tijdens feesten en partijen geblinddoekt mannengeuren te ontmaskeren’. Kniesoor spreekt: een geur kun je niet ontmaskeren in de zin van ‘de ware aard laten zien van iets of iemand’. Wel de maker of de drager. Of het moet dat een geur zich bijvoorbeeld voordoet als een vetiver maar een leergeur – ‘gotcha!’ – blijkt te zijn.

Na zijn schooltijd ambieerde Van Regteren Altena even parfumeur te worden. Zijn ‘geurengekte’ bereikt een hoogtepunt studerende in Florence, en hij zijn beduimelde Italiaanse lires ’s nachts parfumeert in de potpourri van de door hem zo bewonderde Officina Profumo Farmaceutica di Santa Maria Novella (anno 1602). Tijdens zijn journalistieke loopbaan blijft hij zijn reukzin en nieuwe parfums volgen – waarvan vele interviews met gerenommeerde – aldus het persbericht – neuzen getuigen. Kniesoor spreekt: bestaan er ook niet-gerenommeerde neuzen? En wat is daar het antoniem van – onbetrouwbaar, corrupt, duister, anoniem?

In aanloop naar YVRA 1958 was Van Regteren Altena betrokken bij de ontwikkeling van Barfly (https://www.scotch-soda.com/nl/nl/heren/barfly) voor Scotch & Soda. Hierdoor kwam hij in contact met parfumeur Maarten Schoute (Drom Fragrances). Daarnaast werd hij gestimuleerd door Jean-Claude Ellena en Mark Buxton zijn parfum te ontwikkelen. En daar kun je nu van genieten.

Testing, testing, testing… voor YVRA 1958 is, de geurengoden zij dank, geen marketingonderzoek verricht. Want wat dat voor een destructief effect kan hebben, bewijst Chistian Diors Sauvage (2015). Alleen vrienden, taxichauffeurs en professionals. Daardoor moest hij zijn compositie bijstellen, gezien zijn citrusvoorliefde reacties uitlokte als: ‘Lekker hoor, maar wel een beetje zepig’. Maarten Schoute verlegde eveneens Van Regteren Altena’s fixatie op vintagegeuren, gaf er een moderne draai aan.

De ‘geboortejaar’-naam van YVRA 1958 valt in trendje en vogue in nichekringen. In gang gezet door Histoires de Parfums (anno 2000) waarvan het eerste septet verwijst naar het geboortejaar van beroemde Fransen uit artistieke en keizerlijke contreien. Recent: Pozzo di Borgo (anno 2014) waarvan een nazaat van deze adelijke b(eau)c(hic)b(on)g(enre)-familie de verjaardagen van bloedverwanten als uitgangspunt neemt voor ‘easy to wear’-nichegeuren.

Tom Ford – lekker! – verwerkt dit idee weer helemaal op ‘zijn eigens’, en haakt hiermee origineel in op de doodsangst voor te oud te worden versleten. Zijn geboorejaar – 1961 – prijkt nu ‘proud and proper’ in xxl-formaat op veel van zijn kleding. Zal me niet verbazen dat daar binnenkort een geur wordt aan gekoppeld.

WAT RUIK IK EIGENLIJK?

Het persbericht vervolgt: ‘Een geur die lonkt naar de klassieke, transparante eau de cologne die de jaren zestig en zeventig domineerde, maar nét wat pittiger, aromatischer en langer aanhoudend’ waarvan de ‘opgetogenheid past bij de eerste douche na een bedompte langeafstandsvlucht’. Van Regteren Altena: ‘Na acht uur vliegen ben je bij aankomst vaak wat ontheemd. Prettig om op een nieuwe bestemming 
een vertrouwde geur met je mee te voeren. De gedroomde geur die je bij aankomst in een ver oord hoopt te ruiken, heb ik in een fles proberen te stoppen. YVRA 1958 schreeuwt niet en neemt nimmer bezit van de ruimte, maar wordt als een onzichtbaar accessoire deel van je eigen lichaamsgeur’.

By the way: Geurengoeroe vindt het jammer dat tegenwoordig zo weinig mensen, gelijk Van Regteren Altena’s oma, zich rijkelijk durven te besprenkelen, dat hun parfum hun komst vooruitsnelt. Ik ervoer het een tijdje geleden in Brussel: in het centrum liep een vrouw voor me ‘in een wolk’ van parfum. Ik moest haar volgen en op een gegeven moment aanspreken: ‘Madame, je ne désire pas d’être indécent, mais quel parfum portez-vous, j’ai suivi votre trace pendant quelques mètres?’ Ze antwoordde: Noir de Noir (2007 van Tom Ford) gevolgd door een animerend gesprek over de ‘boodschap’ en het effect van geuren.

Op ‘papier’ kun je, mits met een sort of ervaring, de geur ruiken. Doe ik dus ook. Doet mij inderdaad denken aan de klassieke citruscologne waarin na de hesperidenuitbarsting de houtachtige basis voor warmte en ‘genegenheid’ zorgt. Het mooiste voorbeeld, vintageversie weliswaar: Eau Fraîche (1953) van Christian Dior. Dat is dus een ‘gender free’-geur, en dat is volgens mij YVRA 1958 ook.

Hier schrikken vrouwen, vriendinnen en geheime liefdes van de gemiddelde Quote-lezer – toch de ‘target group’ lijkt me – inmiddels niet meer van. Vinden ze niet alleen lekker om in de hals te ruiken van hun ‘Quote-vriendje’, maar ook om zelf te dragen. En correct me if I’m wrong, ik denk dat gemiddelde Quote-lezer een neiging heeft naar niche, maar al te gek moet het niet worden. Dus de klassieke chic van Creed en Acqua di Parma. En daarmee degradeer ik de drager, deze merken en Van Regteren Altena niet. Ik vind Acqua di Parma’s Colonia Intensa Oud (2012) een van de mooiste oudjes. En wil je de essentie van een strak-klassieke leergeur ervaren, vraag naar: Colonia Leather (2014).

Voor mij is YVRA 1958 is klassieke chic. Zie ik positief, want gevrijwaard van synthetische gladstrijkers. Logisch, ik citeer het persbericht: ‘Opent met Van Regteren Altena’s voorliefde voor citrus. Daarom is gebruik gemaakt van een even heftige als prijzige variant uit Calabrië’. Waarom dat nu aangeprijst met prijzig? Om wat je uiteindelijk betaalt als klant te verantwoorden? Snap ik niet dit benoemen van ‘duur’. Iets waar veel luxemerken zich (onbedoeld) mee degraderen, lonken naar ‘het volk’, de massaconsument: het is duur dus de prijs is ‘verantwoord’. Ik bedoel, daar heb je niet over, daar ga je vanuit. De charme van ‘fluisterende luxe’ schuilt toch in het niet benoemen ervan?

Dan: ‘Het transparante karakter wordt verder onderbouwd en versterkt met sprankelende noten als oranjebloesem en gember. Het openingsakkoord wordt vervolgd met een kruidiger thema – peper uit Madagaskar, kardemom uit India – om uiteindelijk – dankzij krachtig cederhout, patchoeli en tonkaboon – over te gaan in een lang sluimerend slotakkoord’.

YVRA 1958 is een eau de cologne met de sterkte van een eau de parfum (concentratie 20 procent), door Van Regteren Altena omschreven als een ‘l’essence de l’essence’. De essentie van de essentie. ‘Gevaarlijk’. Zou ik eerder toch aan good old Guerlain overlaten om dat te beweren, en olfactorisch ervaar je dit volgens mij alleen nu nog maar in de nog maar zelden gemaakte ‘l’essence de l’essence’: attar. Wat ik wel jammer vindt: het ontbreken van een ‘decadente’ noot – passend bij Van Regteren Altena’s allure. Ik denk bijvoorbeeld aan truffel (kaviaar desnoods).

Kan tegenwoordig ingenieus via de head space-techniek olfactorisch worden opgeroepen. Truffel geeft een geur een aardse, smeuïge, uitgelezen sensatie die mooi paart met patchoeli – ruik maar eens aan Musc (1975 – toen al!) van Bruno Acampora. By the way: vreemd dat Van Regteren Altena de ‘onstuimige, naar wortels en aarde ruikende’ patchoeli opvoert als een mannelijk component. Laat dat de gebruikers van Reminiscence’s Patchouli (1975) niet…

Gelukkig is er ook nog ruimte voor een knipoog. ‘Het lijkt wel alsof je een luxueuze antimugolie maakt’, zei iemand. Dat stak Van Regteren Altena letterlijk een beetje. Hij reageerde prikkelend/geprikkeld: ‘Als je door de fles heenkijkt zie je aan de binnenzijde van het etiket een gesneuvelde mug met de tekst: ‘Women die for it, mosquitoes too’. Ik zou willen toevoegen: ‘And men’. Dit is in ieder geval ‘in the pocket’: Chandler Burr, voormalig geurcriticus van The New York Times – weten jullie eigenlijk waarom hij is uitgebonjourd door de hoofdredacteur? – zei over verpakking en geur: ‘Extremely elegant and sophisticated’.

Vergelijken? YVRA 1958 is voor mij een ‘warme’ cologne, een cologne die het idee van mediterraanse frisheid voorziet van gloed en beheerste sensualiteit. De eerste die in mij opkomen: Eau Absolu (2013) van Mona di Orio en Rive d’Ambre (2013) van Tom Ford (laatste heeft meer een ‘zoet sterke drank’-link). Ik hoop dat de geur een succes wordt en dus ‘many are to follow’: een connaisseur overtuigt meer en beter dan het marketing-geblabla van al die masstige-merken die met niche-lijnen ‘in ene’ de parfum-‘l’essence de l’essence’ van hun oprichters menen te hebben ontdekt.