EEN GEHEIM MAAR ONGEKEND POPULAIR RECEPT VOOR EEN ‘AQUA MIRABILIS’
Jaar van lancering: 1792
Laatst bijgewerkt: 12/02/13
Neus: een anonieme monnik?
Model: diversen door de eeuwen heen
Flaconontwerp: Wilhelm Mülhens
4711 heeft, zoals dat heet, een interessante geschiedenis. Rond 1720 zou de Italiaan Johan Paul de Feminis met dit reukwater in Keulen zijn gearriveerd, waar hij het in productie nam. Omdat de zaken goed gingen liet hij drie neven, de gebroeders Farina, overkomen om te helpen. Ook nu nog tref je deze naam op veel ‘Keulse watertjes’ aan. Een van deze neven, Jean-Marie, schijnt de rechten van dit ‘aqua mirabilis’ en zijn bedrijf verkocht te hebben aan het Franse parfumhuis Roger & Gallet.
4711 laat haar geschiedenis beginnen bij Wilhelm Muelhens. Toen deze koopman in 1792 trouwde, kreeg hij van een monnik een geheim recept cadeau van een ‘wonderwater’. Al snel startte hij een bedrijfje aan de Keulse Glockengasse alwaar hij het onder de naam Kölnisch Wasser ging verkopen.
Twee jaar later bezetten de Franse revolutietroepen het Rijnland. Om orde te krijgen in de wirwar van straatnamen en om het inkwartieren van de troepen te vergemakkelijken, beval de Franse commandant in Keulen om alle huizen doorlopend te nummeren.
Muelhens bedrijf kreeg nummer 4711. Dit bracht de jonge ondernemer op het briljante idee dit nummer als handelsmerk te deponeren. Aan geluk ontbrak het Mülhens niet. Tegenover zijn bedrijf was een paardenpost. De talloze bezoekers en handelsreizigers kochten voor hun vertrek vaak een paar flessen van het populaire Keulse water. Bovendien stuurden veel Franse officieren het product als geschenk naar het thuisfront. Omdat zij Kölnisch Wasser niet konden lezen, laat staan uitspreken, vertaalden ze het letterlijk met eau de cologne.
Naast miljoenen onbekende consumenten – om die te voorzien van het echte Keulse water werden op alle vijf continenten fabrieken geopend – heeft 4711 ook kunstenaars en wereldleiders tot klanten gehad. Napoleon Bonaparte (die een flacon in de vorm van een degen in de schacht van zijn laarzen droeg) was er zo aan verslingerd dat hij zestig flessen per maand gebruikte. Dat gold ook voor de schrijver Goethe en de componist Richard Wagner. En 4711 blijft ondanks de geuren-tsunami van de afgelopen dertig jaar populair: het wordt naar meer dan zestig landen geëxporteerd.
In 2007 bood tot mijn grote verbazing de eigenaar (Proctor & Gamble) het allereerste Keulse water te koop aan de hoogstbiedende. Mäurer & Wirtz (van het beroemde midprice moederdagcadeau Nonchalance uit 1960) tastte het diepst in de buidel, nam het over en verbond er in 2009 een Aqua Colonia-kwintet aan. Een erg leuk concept (inmiddels uitgebreid met twee nieuwe variaties) dat ook op deze blog wordt besproken. En er is ook nog steeds een chill-versie te koop: 4711 Ice Cologne – volgens mij midden jaren zeventig van de vorige eeuw gelanceerd die verkoeling schonk door alle lagen van de bevolking heen – zie promoclip onderaan. In 2013 wordt een nieuwe, eigentijdse variatie gelanceerd die ik binnenkort bespreek: Nouveau Cologne.
WAT RUIK IK EIGENLIJK?
De bedoeling van een eau de cologne: instantfrisheid (die tijdelijk is) die je gemoed direct een opwaartse beweging laat maken. Het effect van een cologne: de citrusnoten moeten voor een knisperend en strakke sensatie zorgen, alsof de fijngesneden schillen van de citrusvruchten als een scrub over je huid ‘schuren’. Ook niet onbelangrijk: mag niet te bloemig ruiken. Het recept van 4711 is nog steeds geheim, het enige wat ze in Keulen willen loslaten is: essentiële oliën vervaardigd uit citrusvruchten (citroen, sinaasappel, oranjebloesem, bergamot) en kleine hoeveelheden rozemarijn en lavendel. En natuurlijk veel water en veel alcohol!
Nog steeds verras ik mensen die de geur alleen maar van naam kennen. Zodra je de geur bij ze opspuit, gaan alle vooroordelen – ‘iets voor omaatjes’, ‘truttig’, ‘ouderwets’ – in lucht op, moeten ze bekennen wat een verkwikkende uitwerking het heeft. En dat 4711 door de eeuwen heen zich marketingtechnisch al ‘op de jeugd van tegenwoordig’ richtte, bewijst bovenstaande commercial. En kun je eigenlijk op 4711 dansen en walsen? Draai onderstaande single.
RUIK & VERGELIJK
Dat de klassieke eau de cologne, vanaf het nieuwe millennium weer serieus genomen wordt, bewijzen de vele niche-variaties. Wat mij betreft kan 4711 met gemak de vergelijking met deze ‘snob-colognes’ de vergelijking doorstaan.
Frédéric Malle Cologne Bigarade (2001)
Thierry Mugler Cologne (2001)
Roger & Gallet Cologne (2004)
Chanel – Les Exclusifs – Eau de Cologne (2007)
Tom Ford – Private Blend – Neroli Portofino (2007)
Torre of Tuscany Colonia Esperidea (2012)