‘HOOIKOORTS’

Jaar van lancering: 1886/2014

Laatst aangepast: 01/04/14

Neus: Hugo Lambert

Concept & realisatie: Franck Belaiche en Hugo Lambert

Wat ik onlangs opmerkte over de betekenis van Grossmith, geldt eigenlijk ook voor Oriza L. Grand: de geschiedenis van het parfum moet eigenlijk worden herschreven. Ik voel er steeds meer voor het zelf te doen. De insteek: de hoofdrol die Guerlain zichzelf vanaf het midden van de vorige eeuw heeft toebedacht (veelal beaamd door journalisten en de pers) klopt volgens mij steeds minder met de historische feiten.

Guerlain kon deze rol lange tijd waarmaken omdat steeds meer, ooit directe concurrenten in het midden van van de twintigste eeuw het loodje legden. Guerlain was hierdoor – in ieder geval bij het grote publiek – het enige parfumhuis dat de couture- en designergeurorkaan succesvol wist te doorstaan, er zelfs in kon meegaan en zich hierdoor als ‘enige’ kon onderscheiden door zijn eeuwenoude vakmanschap en kennis.

Maar wat niemand had verwacht: door de opkomst van niche en vintage herrezen – onder bescherming van nieuwe eigenaren – reeds lang geleden afgeschreven parfumhuizen. Met name de echte oudjes (zoals Lubin, Grossmith en Oriza L. Grand), die aan de wieg stonden van de moderne parfumindustrie staan weer in volle bloei en tonen door hun geschiedenis dat ze op gelijke voet stonden met Guerlain. Oriza L. Grand helemaal. Ga maar na: werd in 1720 opgericht (maar had toen nog niet deze naam) door parfumeur Jean-Louis Fargeon.

Die mocht zich niet alleen hofleverancier van Lodewijk – le bienaimé – XV en Lodewijk XVI noemen, maar net zoals Creed, Houbigant, Guerlain en Roger & Gallet ook talrijke andere konings- en keizershuizen en vorstendommen van Europa bedienen. De naam Oriza stamt af van de latijnse benaming van rijst – oryza sativa – dat in die goede oude adelijke tijd een belangrijk cosmetica-ingrediënt (voor poeder, make-up en pruiken) was. In 1811 neemt Louis Legrand het huis over. Hij opent een boetiek aan de rue Saint Honoré in Parijs.

Vervolgens (jaartallen ontbreken vooralsnog) stapt Antonin Raynaud in de zaak als partner, en aan wie Legrand het huis uiteindelijk verkoopt. Raynaud verandert de naam in Oriza L. Legrand als eerbetoon aan de eerste twee eigenaren en de rijke geschiedenis. Ik weet niet of het waar is, maar in 1887 patenteert het parfumhuis ’s werelds eerste ‘solid perfume’: Essence Oriza Solidifiée. En Oriza L. Legrand schijnt ook de eerste te zijn geweest die parfums aanvulde met een badlijn – poeder, zeep. Raynaud werkte ook samen met illustere kristalhuizen – zoals Baccarat – en verruilde rue St. Honoré voor een boetiek aan de Boulevard de la Madeleine (nr 9) én een boetiek op Place de la Madeleine (nr 11).

Om de naam in het buitenland bekender te maken, participeerde het huis met verschillende internationale beurzen en expo’s. Het leverde een bronzen medaille (1867), een gouden medaille (1889) en een ‘Grand Prix’ (1900) op tijdens de Exhibition Universale in Parijs die in die jaren plaatsvonden. Het had effect: rond de eeuwwisseling werd 90 procent van de omzet gehaald uit het buitenland. Dat houdt dus volgens mij in dat er nog heel wat vintage-flacons in vergeten koffers en dozen op verstofte zolders hun dagen in diepste duisternis slijten.

Wanneer het mis is gegaan, weet ik niet (gaan we nog uitzoeken). Feit is dat Oriza L. Legrand in 2012 met behulp van Franck Belaichezijn rentrée maakte. En die was goed en zeer prettig: geen moderne fratsen, geen hipdoenerij, geen moeite doen om de girly beautyblog-followers te paaien. Alles ademt negentiende eeuws, zelfs de (nieuwe) boetiek aan de rue Saint-Augustin (nr 18) oogt helemaal ‘anti-nu’ (heb ik nog niet bezocht).

En – dat kun je niet van alle vintagehuizen zeggen – ook de geuren zelf zijn grotendeels gebaseerd op recepten afkomstig uit het archief. Zoals ook Foin Fraîchement Coupé. Als het oorspronkelijke lanceringsjaar 1886 klopt, dan is het met Fougère Royale van Houbigant (1882) en de vintageversie van Guerlains Jicky (1889) een van de allereerste moderne geuren gebaseerd op een nieuw synthetisch ingrediënt gewonnen uit grassen, zaden en peulen: coumarine dat ook wordt omschreven als een aromatische lactone.

Het ruikt, afhankelijk van de overige ingrediënten in een geur, naar gedroogd gras en/of vers gesneden hooi. En roept zonnig-warme sensaties op die je het gevoel geven alsof je wandelt door een zomerse weide. Het is een standaard geworden onder de naam fougère en was decennialang een klassieke aftershave cologne in de klassieke kapperszaak. Eigenlijk is het een enorm complexe parfumnoot: zowel droog en kruidig, zowel fris en bitter, maar ook gourmand-zoet. Denk aan karamel, vanille en amandel.

WAT RUIK IK EIGENLIJK?

En dit ruik je allemaal voor mijn gevoel in Foin Fraîchement Coupé. Spray de geur over je heen en volgens Oriza L. Legrand heb je het idee dat je wandeling maakt tijdens een zomerse avond op het platteland. Je inhaleert de geur van vers gemaaid hooi.

En terwijl je naar de sterrenpracht kijkt, hoor je ondertussen de koekoek, en voel je dat je hart extra slagen maakt, bevangen als je bent door de lucht die je opsnuift… Gustave Flaubert wordt ‘ter ondersteuning’ er nog even bijgehaald. Hugo Lambert mailde me dat deze ‘soupir’ afkomstig is uit de novelle Novembre (1842) dat in 1910 in Les Oeuvres de jeunesse inédites werd uitgegeven: ‘Oh, zoals het haar van vrouwen de lucht parfumeert. Zoals de huid hun delicate handen, wanneer hun ogen naar ons staren en onze ziel doordringen’.

Waarom is Foin Fraîchement Coupé nu zo superbe? Antwoord: het geeft wat zoveel andere zomergeuren beloven maar niet waarmaken: groene, droge, zoetige, kruidige en weeïge warmte. Warmte, waar de lucht uit lijkt gezogen alsof je alleen de opgedroogde vegetatie ruikt. En wat zo interessant is: de natuurlijkheid die de geur ademt. Alsof de ingrediënten handmatig door de neus zijn geplukt, terwijl je weet dat dit onmogelijk is vanwege de coumarine. Maar wat een genot. Komt ook omdat de geur van hooi omringd is door een ander, gelijkgestemd en bijna nauwelijks meer gebruikt ‘weide-ingrediënt’: klaver met zijn honingachtige toon.

Maar eerst de opening, die is als de dageraad: fris, luchtig met een groen gekoeld randje. Wordt opgeroepen met een flinke bos munt en musky-groen engelenzaad omringd door zoet steranijs-wolkje. En naarmate de zon stijgt, ‘verdroogt’ de munt, en neemt de steranijs de volle geur van vers gemaaid hooi in zich op. Mooi is dat tussen het hooi zich ook nog kruiden (waaronder salie) bevinden die ervoor zorgen dat Foin Fraîchement Coupé een aardse nuance krijgt, alsof aan het hooi nog wat zandkorrels kleven.

En de coumarine bevindt zich niet alleen in het hart; samen met coumarine in de basis vormt het als het ware een hooiberg. Elegant is eveneens dat de witte musk wordt bedekt met een laagje zeepkruid (saponaria officinalis – op de foto) waardoor het cleane effect een zacht, zeepachtige toets krijgt… En als je diep in de hooiberg bent gekropen, merk je ook dat klimop (groen en wrang) is mee gemaaid door de zeis van de boer. Let op: Foin Fraîchement Coupé is een limited edition. Wil je een hooiberg in zakformaat dan…

RUIK&VERGELIJK

Ik ben op internet een aantal originele vers gemaaide hooigeur-composities tegengekomen. Die zou ik wel eens willen ruiken, omdat ze ook een bloemige en dierlijke noot hebben.

New mown hay extract 1:

2 oz tonka tincture, 2 oz tincture musk, 2 oz tincture benzoin, 4 drams extract moss-rose, 4 drams deodorized alcohol, 20 drops rose geranium, 20 drops bergamot

New mown hay extract 2:

6 1/2 oz extract tonka, 2 oz extract orris, 1 1/2 oz extract musk, 2 drams extract vanilla, 2 drams styrax, 15 drops bergamot, 15 drops sandalwood, 4 drops neroli, 2 1/2 drops rose, 2 1/2 drops English lavender, 2 1/2 drops patchouly, 1 1/2 drops clove, 23 grains benzoin acid

Geuren die ook naar hooi ruiken en ook nog te koop zijn:

Houbigant Fougère Royale (1882/2010)

L’Artisan Parfumeur L’Eté en Douce (2005)

En met geluk alleen nog op internet via discount-sites en Ebay te vinden deze parfum d’ambiance:

Annick Goutal Dans les Foins (19??)

Maar Dyptique heeft nog steeds een geurkaars en die heet – inderdaad – Foin Coupé

En Goutal heeft ook nog onderstaande geur, waarin je op een moderne manier een droge hooinoot waarneemt:

Annick Goutal Duel (2003)