GEURENGOEROE

HOE RUIKEN (VINCENT VAN GOGHS) ZONNEBLOEMEN?

IN IEDER GEVAL – TIJDELIJK – NIET IN HET VAN GOGH MUSEUM

Ik moest onlangs in het Vincent van Gogh Museum zijn, vanwege een ‘geur-gerelateerd iets’ in de professionele sfeer (waarover ooit meer). Om ervan verzekerd te zijn dat ik niet in een toeristenslang zou verdwijnen, stond ik om 9.10 voor de kassa en kon als een van de eersten naar binnen. Wat ik zocht vond ik niet in de winkel – als museum zoveel klasse willen uitstralen en dan zoveel toeristen-shit verkopen – dus kon direct naar buiten want geen zin om nóg een keer oog in oog te komen staan, de confrontatie aan te gaan met de werken van ’s werelds meest populaire kunstenaar in Amerika – hoorde ik in welingelichte kringen.

Wat me richting uitgang opviel was een kopie van een van Van Goghs’ zonnebloemschilderijen die je multi-zintuiglijk kon beleven. Ik heb het al eens besproken: de moeite die musea nemen om kunst vanuit verschillende disciplines te belichten. Alles wordt gedaan om bezoekers te infotainen. Alleen vraag ik me, in dit geval, af of het zin heeft en/of het nodig is om de structuur van een schilderij te voelen, om te ervaren hoe het afgebeelde auditief ‘groeit, bloeit en vervalt’ en zou ruiken, mits omgezet in een geur. Nu heb ik begrepen dat deze belevenis speciaal werd gemaakt voor slechtzienden en blinden. Tja, daar kun je natuurlijk niets tegen inbrengen (ik kan me alleen niet herinneren dat er tekst en uitleg in braille werd gegeven).

Maar zorg er dan in ieder geval voor dat het werkt. Toeval of niet, het gedeelte dat de geur van zonnebloemen oproept was defect zonder vermelding of reparatie ophanden was. Tja, en dan nog zoiets: zonnebloemen verspreiden een nauwelijks waarneembaar parfum. Dat wordt op het onderschrift bevestigd door ‘‘Scentman’ Jorge Hempenius. who has created a fragrance especially for the Van Gogh Museum. This warm, sunny floral perfume captures the entire experience of the painting. You sense the green of the stalks and the powdery texture of the yellow petals. One of the secrets ingredients is camonile’.

Waar te beginnen? Een geur baseren op iets dat niet ruikt? Come again? Want de groene stelen zijn reukloos – letterlijk nietszeggend. De gele bloemblaadjes hebben een textuur – zacht, fluwelig, maar verspreiden ook geen geur. Mocht het poederachtig zijn – dan denk ik eerder aan heliotroop. En als je van een geheim ingrediënt spreekt, die je vervolgens vermeldt, dan is het niet meer geheim, want omschreven. En het laatste waar ik aan denk bij zonnebloem is kamille. Eerder aan een melange van mimosa met een synthetisch molecuul – naam wil me niet te beginnen schieten – dat ‘zonnewarmte’ toevoegt aan een compositie. En wat je echt ruikt bij een vol bloeiende zonnebloem zit er niet in! Pollen, stuifmeel heeft iets honingachtigs. Let wel: vind ik.

Ik blijf het interessant vinden de manier waarop geur interessanter en ‘artistiekeriger’ wordt gemaakt, door het te plaatsen buiten het persoonlijke gebruik, buiten het alledaagse ‘doodnormale’ ervaren.

Verbaasd over dit alles, toch maar even Jorge Hempenius googelen. De naam levert weinig op. Vervolgens plaats ik er Scentman achter en kom direct terecht op de Facebookpagina van Aromajockey, de arti-farti, alive & kicking 2.0-versie van Ambipur, Indische toko-geurstokjes en andere sfeervolle vooral bij doe het zelf-ketens verkrijgbare huis-, tuin- en keukengeurverspreiders.

Maar wat de zonnebloemengeur betreft. Ik kan’m dus niet analyseren. Wel leuk in deze: er zijn volgens mij best veel Amerikanen die het Van Gogh Museum bezoeken die weten hoe zonnebloemen ruiken ‘buiten de velden waar ze bloeien’. En wel door de associatie die de naam heeft met Sunflowers van Elizabeth Arden uit 1993. Was lange tijd een topseller in de VS en nog steeds te koop.

De geur heeft weinig vandoen met de letterlijke interpretatie van de geur van zonnebloem, en dat klopt omdat – zoals reeds vermeld – de bloem ‘doof’ is. Sunflowers draait meer om de sfeer en de fantasie dan het werkelijk interpreteren. Fel van karakter vond ik hem, zelfs penetrant volgens www.parfumaria.com, zo’n echte ‘right in the face’-knalgeur toen in Amerika populair. Denk Estée Lauders Spellbound (1991), denk Oscar de la Renta’s Volupté (1992).

Mijn vraag: wat is de toegevoegde waarde, behalve de gimmick? Of ben ik nu een geur-zeur?

Trouwens, iets eerder in 1990, verscheen naar aanleiding van Van Goghs 100^stesterfdag – moord in plaats van zelfmoord naar nu wordt beweerd – een keur van onnodige merchandising, waaronder de geur Grand Fleuri van het merk Van Gogh. Totaal geflopperdeflopt omdat het winstoogmerk de presentatie overschaduwde – die was echt onder alle niveau. Zoals zo vaak het geval is. Zou Grand Fleuri te koop zijn geweest in het Van Gogh?