GELIEFDEN OP STERK WATER
GEUR IN TIJDEN VAN OORLOG EN ANDER ONHEIL
Laatst aangepast: 11/01/17/15
Dit artikel bungelt tussen morbide, ‘moet niet gekker worden’ en ‘geeft te denken’. Het bewijst in ieder geval dat steeds meer mensen zich bewust(er) worden van het feit dat geur meer is dan een ‘lekker luchie in een flessie’ en dat ook buiten de parfumerie ons leven beïnvloedt.
Zo niet meer. Neem volgend opmerkelijk verhaal: een verzekeringsspecialist in Frankrijk ontdekte een manier om je overleden geliefden nog ‘enigszins’ levend te houden. Katia Apalategui kwam als dochter op het idee de geur van haar gestorven vader te vereeuwigen omdat ze zich er niet kon toe zetten het bedkussen waar de geur van haar vader nog in opgeslagen lag, in de wasmachine te stoppen.
Ervan uitgaande dat dit een gat in de markt was – zoveel mensen die geen afscheid kunnen nemen van de garderobe van hun overleden dierbaren – zocht ze contact met de universiteit van Le Havre die al ervaring had met het reproduceren van ‘human scents’. Hoe wordt niet vermeld. Het resultaat klinkt niet bepaald sentimenteel: Death Perfume.
Vertelt een expert van de universiteit tegen The Sun: “There is a very strong evocative link between memory and smell.” Geurengoeroe zegt ‘Goh, tisniewaar!’ Hoe werkt het? “We take the person’s clothing and extract the odour – which represents about a hundred molecules – and we reconstruct it in the form of a perfume in four days,” deelt Geraldine Savary van de universiteit mee aan een andere krant, The Guardian.
Nu wordt dit geboden ‘olfactory comfort’ iets te intiem en vrijpostig voor Geurengoeroe. Apalategui: “We are going through funeral homes to offer families a small box containing a vial of the departed’s odour that we would have extracted from a piece of material provided by them.” Inclusief foto’s, video’s en andere herinneringen van verscheiden dierbaren. Prijs van deze (hopelijk ‘per persoon’ unieke en niet per ongeluk verwisselde) made-to-measure-behandeling € 560,00 – hoeveelheid onbekend.
Maar moet dit nu? Het leven houdt een keer op, de herinnering niet als het goed is. En deze teaser hangt een vies luchtje; is niet leuk: ‘The fragrance could be presented as alternative gifts on Valentine’s Day, or for children separated from their parents for long periods of time’. Als je wilt kun je via Kalain – naam van haar bedrijf maar zonder www-verkoopsite – ook de geur van je nog levende baby of favoriete huisdier opslaan in geval je die op een bepaald moment mocht missen tijdens werk, vakantie en/of zakentrip.
Dit is niet de eerste poging doden levend te houden in parfum. Raychelle Burks van Doane College in Nebraska gebruikte eerder een meer ‘dodelijke’ combinatie van methanethiol (denk stinkbommetje, denk rotte eieren) met de hoofdingrediënten putrescine en cadaverine (aminozuren aanwezig in levend en dood organisme) die vrijkomen in het beginstadium van ontbinding en giftig zijn bij grote hoeveelheden – leuk onverwacht bij-effect! Ze zijn verantwoordelijk voor de geur van een lichaam in staat van ontbinding. Ze noemt het Eau De Death. Maar wanneer draag je het: tijdens een opgedrongen blind date, tijdens een verplichte schoolreunie, tijdens de bruiloft van je geliefde die toch een ander bleek te prefereren?
Ik vraag me af of initiatiefnemer Steven Rimlinger van het project Famous Deaths deze manier van werken heeft toegepast. Hij brengt in doodskisten – waar je als bezoeker in moet gaan liggen – de geuren van onder meer de vermoorde Moammar Kadhafi en John F. Kennedy, de verkeersongelukte Diana Spencer en de vijfsterrenhotelbadkamerverongelukte Whitney Houston levensecht tot leven op het moment dat ze het leven lieten.
De 35ste president van de Verenigde staten wordt olfactorisch ‘gereanimeerd’ met pas gemaaid gras, het parfum van Jackie Kennedy (ben benieuwd welk dat was), het leer van autostoelen en de verderfelijke geur van bloed en kruitdampen. “Het klinkt pervers of belachelijk,” erkent één van de projectleiders Marcel van Brakel van de Avans Universiteit in Breda (Communication and Multimedia Design), “maar eigenlijk is het heel subtiel en intiem. Je ruikt natuurlijk geen lijkgeur, maar geuren werken heel sterk. Je wordt opgeslokt door de geur en het geluid.”
Voor mensen die al liggende over hun nek gaan of last krijgen van claustrofobie is er een panic button. Daar wordt zelden wanhopig op gemept, want “iedereen vindt de ervaring in de kist super bijzonder. Het is toch aantrekkelijk en spannend. Jong en oud stapt erin.”
Famous Deaths heeft – natuurlijk – een prijs gewonnen, the Art and Olfaction Sadakichi Award for Experimental Scent. En ja hoor: “Het mooie is dat mensen allemaal anders reageren. De geuren dringen onbewust binnen. Sommige mensen hadden het idee dat ze heen en weer bewogen, anderen denken dat bij de beschieting van Moammar al-Qadhafi de kist opwarmt.” Geurengoeroe noemt het het Lady Gaga-effect in de museumsector: in principe niet-geïnteresseerden onder ‘valse voorwendselen’ lokken naar de ‘schatkamers der naties’ met tentoonstellingen over pop-personalities: David Bowie in het Victoria & Albert Museum, Björk in het Moma.
Wil je de geur van dood en verderf in een breder, meer ‘kosmopolitischer’ setting ervaren, bezoek dan de tentoonstelling The Smell of War (1 mei tot 30 augustus) in kasteel De Lovie (tickets en ontvangst: De Nieuwe Bankelinde, Krombeekseweg 84, 8970 Poperinge). Uitgangspunt: hoe ruikt een oorlog? De slogan: ‘Ervaar de geur van angst, triomf, dood, modder en buskruit’. Curator is de Belgische ‘geurkunstenaar’ Peter de Cupere.
Hij zegt: “Geuren zijn de meest directe manier om het zintuiglijke verhaal van de oorlog op te roepen. Via geur kan je bij bezoekers bewust of onbewust een bepaalde reactie opwekken. Het is de perfecte manier om ook gevoelsmatig een herinnering aan de Eerste Wereldoorlog op te roepen.”
Weer zegt Geurengoeroe: ‘Goh, tisniewaar! Maar hij gaat er wel naar toe, al was het alleen omdat hij de naam van de neus Christophe Laudamiel herkent tussen de andere levende en niet meer levende deelnemers: Alex Schweder, Caflo Yrot, Camilla Maurer, Clara Ursitti, Dr. Elena Bodnar, Gayil Nalls, John Bijnens, Lisa Kirk, Maki Ueda, Mattia Casalegno, Nancy Slangen, Nathan Vincent, Oswaldo Maciá, Philippe Vandenberg, Priyanka Choudhary, Sue Corke, Hagen Betzwieser, George Grosz en Otto Dix.
By the way zo tentoonstelling-hip: betrokkenen in de omgeving van een kunstproject er bij betrekken. Dus creëert De Cupere tijdens een workshop een geurkunstwerk op 7 en 9 juli met de bewoners van De Lovie. En zo hoort het natuurlijk: ‘Dit werk zal integraal deel uitmaken van The Smell of War’.
Toen bovenstaande ‘famous deaths’ in betere doen waren, gebruikten ze:
Diana Spencer: Arpėge (Lanvin), Bluebell (Penhaligons), Diorissimo (Christian Dior), Ultimate Gardenia (Celias), 24 Faubourg (Hermès).
Whitney Houston: Pour Femme (Bulgari), Obsession (Calvin Klein), Amarige (Givenchy)
John F. Kennedy: Eight & Bob (Eight & Bob), Jockey Club (Caswell-Massey) en waar door geleerden nog over wordt gedebatteerd: Vetiver (Creed) en 4711.
Moammar Kadhafi: helaas onbekend
GEURENGOEROE 