SCHRIKT OF SCHIKT JE NEUS?
Bestaan er geuren die je letterlijk de stuipen op het lijf – kunnen – jagen? Ik bedoel dan niet de voorspelbare reacties van de doorsnee-janalleman-consument(e) die met bepaalde verwachtingen – aangemoedigd door een advertentie in een glossy en/of een tv-promoclip – een parfumerie binnenstapt en uit pure onwetendheid na de eerste spray direct bijna-hysterisch begint te kreten vanwege de voor hem/haar onbekende sensatie: ‘Hè, bah, gatver, die is toch gewoonweg vies, toch?’ Heb het vaak met plezier aangeschouwd. Maar ik bedoel eigenlijk meer de overrompelende olfactorische gewaarwording die een nieuwe, nooit eerder ervaren emotie teweegbrengt.
Ter vergelijk: ik maakte deze verwarring ooit muzikaal mee in het Amsterdamse Concertgebouw. Voor mij zat een jong stel. Toen de eerste onheilsklanken klonken van Sergei Prokofievs Romeo et Juliette (1935) – gebaseerd op het gelijknamige toneelstuk van William Shakespeare (1591-1595) – vielen ze samen hand in hand bijna op de grond van verbazing. Het was duidelijk: het was de eerste kennismaking met deze balletsuite. Niet zo vreemd deze omverwerpende reactie: de ouverture lijkt een kakofonie, je hebt het idee dat de wereld in elkaar valt, op zijn vesten trilt, met de grond gelijk wordt gemaakt – een dreigende voorbode, anticiperend op het naderende, fatale onheil dat het verliefde paar te wachten staat. Een dergelijke verpletterende ervaring dus maar dan met parfum.
Het is natuurlijk wat je kent en wat de mode op een bepaald moment voorschrijft: iemand gewend aan lichte witte musk bloemetjesgeuren staat waarschijnlijk stokstijf bij het ruiken van een oriëntaals elixer – andersom hetzelfde effect volgens mij. En ook een kwestie van gewenning: Yves Saint Laurents Opium (1977), Giorgio Beverly Hills (1981) en Thierry Muglers Angel (1992) bijvoorbeeld hadden in het begin voor velen de schok van het nieuwe, maar worden inmiddels als saai en teveel ‘déjà senti’ afgedaan.
Series van Comme des Garçons kunnen nog wel heftige reacties uitlokken, maar toch vallen de extreme opvattingen van Rei Kawakubo binnen een duidelijk afgebakend kader. Het is een gecalculeerd effectbejag, een bewust afzetten tegen de doorsneesmaak. Zo is haar Odeur 53 (1998) een blend van het aantal in de naam geduide ingrediënten met als doel: een moderne en ‘gedenkwaardige’ geur. Opgebouwd uit ondermeer zuurstof, metaal, was drogend in de wind, mineraal koolstof, duinzand, nagellak, cellulose, zuivere berglucht, verbrand rubber en warme stenen.
Geldt ook voor het ‘sperma- en bloedparfum’ van Etat Libre Orange: Sécretions Magnifiques (2006). Idem voor het urine-effect dat Odriu met zijn Peety (2013) nastreeft. Geur wordt hier meer als een conceptuele ervaring gepresenteerd als contrast voor het gewoon alledaags genieten door de – overigens zeer boeiende – grens tussen verrukking en walging af te tasten.
Ik ben nog nooit echt ‘geurgeschrokken’ – wel vaak teleurgesteld omdat hoog opgeklopte verwachtingen niet werden ingelost – omdat ik altijd nieuwsgierig ben wat neuzen allemaal weten op te roepen met hun composities. Een stinkbommetje gekocht bij de feestwinkel niet meegerekend – maar ook een geur gemaakt door een neus moet je maar denken. En een lekkere vette civetbom brengt me niet om – voor de meeste gebruikers het summum van ‘strond in een flacon’.
Ik wil ooit nog eens een tuberoosparfum ruiken waarin deze erotiserende bloem extra geil wordt door civet en oud waardoor ik moet happen naar adem. Maar ook deze wens ligt weer binnen het verwachtingskader dat ik ken. Dat komt doordat de parfumindustrie, logischerwijs, zoveel mogelijk wil charmeren. Maar toch hoop ik dat binnenkort een mainstream- en/of nichegeur opstaat, waarin klassieke ingrediënten zo zijn gemengd waardoor ik helemaal confuus wordt. Dat je in eerste instantie niet weet of je het parfum aan het geuren of aan het meuren is. Wel dat je direct bent geboeid, een geur die je voorgeprogammeerde smaakopvatting op de proef stelt en die maatgevend wordt voor de nabije toekomst.
Namens http://www.lebienaime.com ben ik ondertussen bezig met For Those Who Dare. Een nieuwe lijn die de afstand tussen schijnbaar lekker en blijkbaar vies verkleint. Zoals Lavande qui doit être lavé?. Samengesteld uit: Eau de Lavande (Annick Goutal), Eau de Lavande (Yves Rocher), Lavande Roger & Gallet, Lavande Ombrée (Au Pays de Fleur d’Oranger), Luna Rossa (Prada), Obsessive Oudh (Al Haramain) en Ode of Oudh (Al Haramain). De eerste reacties zijn hoopgevend…
GEURENGOEROE 